Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

G., dnia 29 czerwca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Grzegorz Korfanty

Protokolant: Sandra Wyżgoł

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2017 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z wniosku A. W., E. W. (1)

z udziałem R. W., M. W.

o stwierdzenie nabycia spadku po E. G.

postanawia

1.  stwierdzić, że spadek po E. G. z domu W., córce A. i E., zmarłej dnia 08.06.2016 roku w G., ostatnio stale zamieszkałej w G. na podstawie testamentu własnoręcznego z 29.11.2015 r. nabył mąż R. W. w całości.

2.  nakazać pobrać od uczestnika R. W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 273,00 zł (dwieście siedemdziesiąt trzy złote) tytułem reszty wynagrodzenia biegłego;

3.  pozostałymi kosztami postępowania obciążyć uczestników postępowania w zakresie przez nich już poniesionym.

SSR Grzegorz Korfanty

Sygn. akt I Ns 2515/16

UZASADNIENIE

W dniu 3 sierpnia 2016 roku A. W. i E. W. (1) złożyli w tutejszym Sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy po E. G. przez jej męża – R. W. i rodziców, tj. wnioskodawców.

W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazali, że E. G., ostatnio zamieszkała w G., zmarła w dniu 8 czerwca 2016 roku. Była zamężna z R. W.. Nie posiadali oni dzieci. Podali, że zmarła nie posiadała również dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych. Nie pozostawiła testamentu. Zaznaczyli, że nie składali oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po córce. Wskazali również, że w skład spadku wchodzi udział w odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w budynku przy ulicy (...) w G. objętego księgą wieczystą nr (...) oraz garaż położony w G. przy ulicy (...) oraz udział w mieszkaniu na osiedlu (...) w G. ul. (...).

W odpowiedzi na wniosek uczestnik R. W. wniósł o otwarcie i ogłoszenie testamentu własnoręcznego sporządzonego przez E. G. w dniu 29 listopada 2015 roku oraz stwierdzenie, że spadek po niej nabył na podstawie testamentu jej mąż R. W.. Nadto wniósł o stwierdzenie, że każdy uczestnik postępowania ponosi na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W uzasadnieniu zaznaczył, że spadkodawczyni zmarła pozostawiając własnoręczny testament sporządzony w G. dnia 29 listopada 2015 roku, zgodnie z którym do kręgu osób powołanych do dziedziczenia po zmarłej należy R. W.. Spadkobierca nie złożył oświadczenia o przyjęciu spadku. Wskazał, iż w skład spadku nie wchodzi udział w mieszkaniu przy ulicy (...) w G..

Postanowieniem z dnia 4 października 2016 roku Sąd wezwał na mocy art. 510 § 2 k.p.c. M. W. do wzięcia udziału w sprawie w charakterze uczestnika.

Na rozprawie w dniu 4 października 2016 roku pełnomocnik wnioskodawców oświadczył, że jego mocodawcy nie wiedzieli o sporządzonym testamencie z dnia 29 listopada 2015 roku i do dnia rozprawy nie znali jego treści. Uczestnik R. W. oświadczył, że istnieje jeszcze jeden testament w całości napisany i podpisany przez E. G. w dniu 13 października 2016 roku, zaś składniki w nim wymienione w całości wyczerpują spadek po spadkodawczyni. Podał, że w skład spadku po E. G. nie wchodzi gospodarstwo rolne ani udział w takim gospodarstwie, a jedynie własność lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) objęty księgą wieczystą (...) oraz garaż murowany nr (...) przy ulicy (...) w G..

Uczestnik M. W. zaznaczył, że spadkodawczyni w momencie sporządzania testamentu była bardzo chora. Sporządzając testament była pod presją uczestnika R. W..

Wnioskodawczyni oświadczyła, że nie składa zastrzeżeń co do formy, treści i autentyczności co do testamentu z dnia 29 listopada 2015 roku oraz iż nie wiedziała o istnieniu testamentu z dnia 13 października 2015 roku. Po zapoznaniu się z dokumentem oświadczyła, że nie został on sporządzony przez spadkodawczynię albowiem nie jest ona pewna czy został on podpisany przez E. G.. Jednocześnie nie złożyła zastrzeżeń co do formy, treści i autentyczności testamentu z dnia 13 października 2015 roku.

Wnioskodawca po zapoznaniu się z treścią testamentu z dnia 29 listopada 2015 roku oświadczył, że treść testamentu napisała spadkodawczyni, ona też podpisała się imieniem E.. Jednak miał wątpliwości co do podpisu W.-G.. Nadto po zapoznaniu się z treścią testamentu z dnia 13 października 2015 roku oświadczył, że został on sporządzony pod wpływem narkotyków tzn. morfiny. Wnioskodawca nie zgłosił zastrzeżeń co do treści testamentu oraz formy, jednak co do autentyczności zakwestionował autentyczność pisowni nazwiska.

Na rozprawie w dniu 4 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach dokonał otwarcia i ogłoszenia dokumentu złożonego jako testament własnoręczny E. G. datowanego na dzień 13 października 2015 roku, nadto Sąd Rejonowy w Gliwicach dokonał otwarcia i ogłoszenia dokumentu złożonego jako testament własnoręczny E. G. datowanego na dzień 29 listopada 2015 roku.

Na rozprawie w dniu 29 czerwca 2017 roku pełnomocnik uczestnika R. W. wniósł o obciążenie wnioskodawców kosztami opinii biegłego grafologa w całości albowiem opinia biegłego została sporządzona w zasadzie na kwestionowanie treści prawdziwości testamentów przez wnioskodawców.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 czerwca 2016 roku zmarła E. G., córka A. i E. z domu S., urodzona dnia (...) w P., ostatnio stale zamieszkała w G.. E. G. w chwili śmierci była w związku małżeńskim z R. W.. Nie posiadali dzieci. E. G. nie posiadała dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych. Miała jednego brata M. W..

Spadkobierca po E. G. nie składał oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, nie został także uznany za niegodnego dziedziczenia ani nie zrzekał się spadku w umowie ze zmarłą.

/okoliczności bezsporne, a nadto dowody: odpis skrócony aktu zgonu E. G. k. 6, odpis skrócony aktu małżeństwa R. W. i E. G. k.7-8, zapewnienie spadkowe uczestnika R. W. k. 37v/

W dniu 13 października 2015 roku E. G. sporządziła własnoręczny testament. Mocą sporządzonego testamentu E. G. przekazała mężowi R. W. mieszkanie o pow. 26 m2, położone w G. przy ul. (...) wraz z wyposażeniem, samochód marki F. (...) o nr rejestracyjnym (...) rok produkcji 2003, garaż nr (...) położony w G. ul (...) oraz prawo najmu połowy działki ROD M. nr 90 położonej w G. przy ul. (...). Drugą połowę zapisała bratu M. W.. W testamencie jest adnotacja, że przy spisywaniu testamentu obecny był świadek G. D.. Pod podpisami widniał dopisek „w przypadku śmierci mojego meża R. G. wszystkie wyżej wymienione dobra zapisuję mojemu bratu M. W.” - pod zapiskiem umieszczone były podpisy E. W. (2), G. D.;

/dowód: testament własnoręczny z dnia 13 października 2015 r. k. 29/

W ocenie E. G. testament z dnia 13 października 2015 roku był dotknięty wadą albowiem został podpisany również przez świadka obecnego przy spisywaniu testamentu. W związku z tym E. G. w dniu 29 listopada 2015 roku sporządziła drugi testament własnoręczny. Testament ten nie został sporządzony w obecności męża spadkodawczyni.

Mocą testamentu z dnia 29 listopada 2015 roku E. G. do całego spadku powołała męża R. W..

/dowody: testament własnoręczny z dnia 29 listopada 2015 r. k. 24, zeznania uczestnika R. W. k. 37v/

W wyniku porównania podpisów pod testamentami z treścią każdego z testamentów ustalono, iż prawie wszystkie cechy graficzne podpisów są zgodne z rękopisami, którymi nakreślono testamenty, co świadczy o jednorodności zapisów. Biegły sądowy porównał również testamenty między sobą, w wyniku czego ustalono także ich jednorodność. Przeprowadzone badania potwierdziły autentyczność treści i podpisu spadkodawczyni odnośnie testamentów z dnia 13 października 2015 roku oraz z dnia 29 listopada 2015 roku przy wykorzystaniu materiału poglądowego w postaci próbek pisma spadkodawczyni.

W testamencie z dnia 29 listopada 2015 roku nie ujawniono uszkodzeń oraz optycznych cech podłoża i środków kryjących, mogących wskazywać na przerobienie dokumentu metodami mechanicznymi lub chemicznymi.

/dowód: opinia biegłego sądowego k.50-60/

W skład spadku po E. G. wchodzi własność lokalu mieszkalnego o pow. 26 m2, położonego w G. przy ul. (...) wraz z wyposażeniem, samochód marki F. (...) o nr rejestracyjnym (...) rok produkcji 2003, garaż nr (...) położony w G. ul (...) oraz prawo najmu działki ROD M. nr 90 położonej w G. przy ul. (...).

W skład spadku nie wchodzi gospodarstwo rolne ani udział w takim gospodarstwie.

/dowód: zaświadczenie k.9, zeznania uczestnika R. W. k.37v/

A. W., E. W. (1) i M. W. nie wiedzieli, że E. G. sporządziła testamenty. Stosunki rodziców spadkodawczyni z nią pogorszyły się po zawarciu małżeństwa z R. W. w dniu 7 października 2015 roku. Podczas jednej z wizyt A. W., E. W. (1) i M. W. w mieszkaniu spadkodawczyni zażądali oni wydania kilku przedmiotów należących do jej babci – przedmioty zostały wydane.

E. G. poinformowała swojego męża R. W., iż sporządziła dwa testamenty pod koniec roku 2015 roku. R. W. nie posiada wiedzy co do udzielenia spadkodawczyni pomocy przy sporządzaniu testamentów. Nie był obecny podczas ich sporządzania. W trakcie sporządzania testamentów E. G. nie zażywała środków psychotropowych typu morfina – R. G. wówczas ich nie podawał.

/dowód: zeznania uczestnika R. W. k. 37-38/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił częściowo jako bezsporny, w pozostałym zakresie opierając się na wymienionych wyżej dowodach z dokumentów, zapewnieniu spadkowym R. W. oraz opinii biegłego sądowego z zakresu pisma ręcznego.

Ustalając stan faktyczny, Sąd uznał za przydatną opinię biegłego sądowego
z zakresu pisma ręcznego, oceniając ją jako fachową, która nie była kwestionowana przez żadną ze stron zastępowanych przez profesjonalnych pełnomocników.

Sąd nie dał wiary zeznaniom E. W. (1), A. W. i M. W. w zakresie w jakim wskazywali oni, iż w czasie sporządzenia testamentów spadkodawczyni była pod wpływem działania silnych środków psychotropowych. Przepis art. 6 k.c. określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu przez osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Podkreślić należy, że samo twierdzenie wnioskodawców i uczestnika postępowania nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnych dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2001 r., sygn. I PKN 660/00). W razie zaś ich nieudowodnienia, Sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywa ciężar dowodu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1975 r., sygn. III CRN 26/75). Mając na uwadze powyższe w ocenie Sądu wnioskodawcy w żaden sposób nie wykazali, iż spadkodawczyni rzeczywiście w czasie obejmującym sporządzenie testamentów zażywała środki przeciwbólowe – nie przedstawili na tą okoliczność żadnego dowodu.

Sąd zważył, co następuje:

Wobec sporządzenia przez spadkodawcę własnoręcznego testamentu pisemnego, dziedziczenie po nim na podstawie ustawy zostało wyłączone z mocy przepisu art. 941 k.c.
w zw. z art. 926 § 1 k.c.

Z treści testamentu musi jednoznacznie wynikać wola testowania ( animus testandi), jej brak powoduje, że oświadczenie woli nie może być uznane za testament. Wola testowania ( animus testandi) to kwestia woli i świadomości dokonywania czynności prawnej na wypadek śmierci, a nie użycia w testamencie określonych wyrażeń, np. "testament", "ostatnia wola", itp., aczkolwiek wyrażeniami tymi najczęściej posługują się testatorzy. Testator musi obejmować swoją świadomością fakt regulowania losów majątku na czas po swojej śmierci. O woli testowania może świadczyć zarówno sama treść oświadczenia woli
i użyte do jej wyrażenia sformułowania, jak również okoliczności złożenia tego oświadczenia. Oświadczenie to należy przy tym tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy (porównaj: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
22 grudnia 1997 roku, sygn. akt II CKN 542/97, OSNC 1998/7-8/118).

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują dwie grupy testamentów, tj. testamenty zwykłe i szczególne. Do pierwszej z nich należy testament własnoręczny na podstawie którego doszło do sukcesji uniwersalnej praw mortis causa w niniejszej sprawie. Zgodnie
z treścią przepisu art. 949 § 1 k.c. spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.

W rozpoznawanej sprawie zostały ujawnione dwa testamenty własnoręczne E. G.. Należało przyjąć, że tytuły dokumentów z dnia 13 października 2015 roku i 29 listopada 2015 roku oraz ich treść wskazują na to, że spadkodawca działał z wolą testowania. Wobec tego, iż ostatecznie zarówno forma, jak i ważność oraz treść testamentów nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a i Sąd z urzędu nie dopatrzył się okoliczności przemawiających za nieważnością tych testamentów, należało ustalić wzajemny stosunek obu dokumentów.

Zgodnie z przepisem art. 943 k.c. spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Natomiast zgodnie z art. 946 k.c. odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień. Testament zatem może zostać odwołany wyraźnie lub w sposób dorozumiany. Odwołanie testamentu nie wymaga użycia ściśle określonych słów, takich jak „anuluję", „unieważniam", „odwołuję". Odwołanie może dotyczyć tylko jednego rozrządzenia, niektórych spośród dokonanych rozrządzeń lub całego testamentu. Testament odwołujący może także zawierać inne rozrządzenia. Odwołanie testamentu w sposób dorozumiany następuje wtedy, gdy spadkodawca sporządza nowy testament, nie zaznaczając w nim, że odwołuje poprzedni, a postanowienia nowego testamentu nie dadzą się pogodzić z treścią poprzednio sporządzonego. Wynika to z treści przepisu art. 947 k.c., który stanowi, że jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. Reguła ta znajduje zastosowanie w sytuacjach, gdy w testamencie późniejszym testator nie zaznaczył wyraźnie, że poprzedni testament odwołuje w całości lub części. Przed zastosowaniem jednak reguły z art. 947 kc należy zbadać, czy rzeczywiście zachodzi kolizja pomiędzy treścią testamentów. Jeżeli bowiem w wyniku przeprowadzenia wykładni obu testamentów (art. 948 kc) okaże się, że treść późniejszego testamentu można pogodzić z treścią testamentu wcześniejszego, to art. 947 kc w ogóle nie znajdzie zastosowania. W takim wypadku należy przyjąć, iż oba testamenty łącznie określają ostatnią wolę spadkodawcy (por. postanowienie Sądu Okręgowego w Słupsku z 10.03.2017 r., sygn. IV Ca 90/17).

W niniejszej sprawie dokonując analizy treści obu sporządzonych przez testatorkę testamentów należało uznać, iż doszło do odwołania postanowień testamentu z dnia 13 października 2015 roku w zakresie w jakim do części spadku powołała swego brata M. W.. Wobec braku wyraźnego wskazania przez testatorkę w testamencie z dnia 29 listopada 2015 roku, że testament z dnia 13 października 2015 roku zostaje odwołany, mając na uwadze powyższe rozważania, należało uznać, że spadkodawczyni sporządzając nowy testament – dokument z dnia 29 listopada 2015 roku, do całości spadku powołała wyłącznie swego męża R. W..

Sąd, na podstawie przepisu art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał ściągnąć od uczestnika R. W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 273 zł tytułem reszty wynagrodzenia biegłego wydatkowanej tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Gliwicach na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego z zakresu pisma ręcznego. W ocenie Sądu koszty te powinny zostać w całości poniesione przez uczestnika, albowiem to na skutek jego wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii tego biegłego, koszty te powstały.

O pozostałych kosztach postępowania orzeczono na mocy przepisu art. 520 § 1 k.p.c. obciążając każdego z uczestników kosztami przez niego poniesionymi.

SSR Grzegorz Korfanty