Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

Dnia 28 czerwca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Gliwicach I Wydział Cywilny w składzie :

Przewodniczący: Sędzia Joanna Zachorowska

Protokolant: Sylwia Pordzik

Po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2023 roku w G.

sprawy z wniosku K. H., H. H. (1)

z udziałem K. K. (1), G. L.

o zasiedzenie

postanawia:

stwierdzić, że K. H., córka H. i A. oraz H. H. (3), syn W. i A., nabyli przez zasiedzenie z dniem 6 listopada 2009 roku prawo własności nieruchomości położonej w T., oznaczonej jako działki ewidencyjne o numerach (...), o łącznej powierzchni 0,7659 ha, dla których Starosta (...) prowadzi rejestr gruntów, nr jednostki rejestrowej (...), w całości, na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej;

nakazać pobrać od wnioskodawców solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 582,42 zł (pięćset osiemdziesiąt dwa złote czterdzieści dwa grosze) tytułem wydatków;

pozostałymi kosztami postępowania obciążyć uczestników postępowania w zakresie przez nich poniesionym.

Sędzia Joanna Zachorowska

Sygn. akt I Ns 620/22

UZASADNIENIE

K. H. i H. H. (3) wnieśli o stwierdzenie, że nabyli przez zasiedzenie od 6 listopada 2009 roku prawo własności nieruchomości położonej w T., oznaczonej jako działki ewidencyjne o numerach (...) o łącznej powierzchni 0,2607 ha. Wnieśli o orzeczenie, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem.

Uzasadniając wniosek K. H. i H. H. (3) podali, że nieruchomość położona w T. stanowi grunty orne. Na mocy decyzji Naczelnika Gminy S. z 5 listopada 1979 roku, w ramach zastępczego zagospodarowania, nieruchomość ta została przekazana w użytkowanie A. H. – matce wnioskodawcy. Od tego czasu grunty były uprawiane przez rodzinę A. H., a przede wszystkim przez wnioskodawców. Poprzedni posiadacz M. S. (1) wyjechała do N.pod koniec lat 70-tych i od tego czasu nie interesowała się gruntami. Wnioskodawcy jako moment początkowy biegu okresu zasiedzenia przyjęli 6 listopada 1979 roku, a więc dzień następny po dniu wydania przez Naczelnika Gminy S. decyzji o zastępczym zagospodarowaniu nieruchomości. Poddali również, że posiadali nieruchomość w złej wierze, albowiem zdawali sobie sprawę z tego, iż nie ma ona uregulowanego stanu prawnego.

Na rozprawie 19 września 2018 roku Sąd postanowił wezwać do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki K. K. (1).

Na rozprawie 12 grudnia 2018 roku pełnomocnik M. S. (1) i K. K. (1) wniósł o oddalenie wniosku oraz zawieszenie postępowania niniejszego do czasu ustalenia spadkobierców po W. S.. Podał, że matka wnioskodawczyni była posiadaczem zależnym, gdyż płaciła czynsz dzierżawny, a działki zostały przekazane jedynie do administrowania.

Na tej samej rozprawie Sąd postanowił wezwać do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Skarb Państwa – Starostę (...).

W piśmie z 11 lutego 2019 roku M. S. (1) i K. K. (1) wniosły o oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia. Uczestniczki podniosły, że wnioskodawcy nie wykazali, aby ich posiadanie było samoistne, a nadto nie upłynął okres niezbędny do stwierdzenia zasiedzenia. Wyjaśniły, że do 1967 roku wyłącznym właścicielem i posiadaczem samoistnym działek była W. S. (1) – matka M. S. (1). Podały także, że po 1946 roku rodzina H. okresowo dzierżawiła przedmiotowe grunty orne od matki uczestniczki, za co płaciła czynsz dzierżawny.

Na rozprawie 17 lipca 2019 roku Skarb Państwa – Starosta (...) został zwolniony z dalszego udziału w sprawie. Uczestnik wskazał, że nie rości sobie praw do przedmiotu postępowania.

W piśmie z 24 lipca 2019 roku, wnioskodawcy sprecyzowali łączną powierzchnię gruntów podając, że wynosi ona 0,7659 ha.

29 grudnia 2020 roku Sąd na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. postanowił zawiesić postępowanie.

26 maja 2022 roku Sąd podjął zawieszone postępowanie oraz wezwał do udziału w sprawie G. L. w miejsce zmarłej M. S. (1).

G. L. wniosła o oddalenie wniosku.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny

Z wypisu z rejestru gruntów prowadzonego przez Starostę (...) wynika, że działki o numerach (...) położone w T. o ogólnej powierzchni 0,7659 ha stanowiły własność W. S. (2). Jej córka M. S. (2) władała gruntem na zasadach posiadania samoistnego. Dla nieruchomości nie jest prowadzona księga wieczysta. Działki graniczą ze sobą.

/dowody: wyrys mapy (k. 24), wypis z rejestru gruntów (k. 25), odpis z matrykuły (k. 26-30)/

W. S. (1) zmarła 2 grudnia 1967 roku w T.. Posiadała syna J. S., którego żoną była M. S. (1). J. S. zmarł w 1952 roku. Córką M. i J. S. jest K. K. (1).

W 1979 roku K. K. (1) wraz z matką wyjechała do N.. Przed tą datą nieruchomości w T. czasami były dzierżawione przez innych mieszkańców wioski. Jeżeli nieruchomości nie były dzierżawione, uprawiały je M. S. (1) wraz z córką.

M. S. (1) i K. K. (1) po wyjeździe nie interesowały się działkami w T., nie odwiedzały gruntów, nie chciały wracać do P.. M. S. (1) nie otrzymywała żadnych środków finansowych od rodziny H. za korzystanie z nieruchomości w T.. Nie została zawarta pomiędzy nimi umowa o korzystanie z gruntów.

W. S. (1) posiadała również córkę H. S., która zmarła w wieku 10 lat, a także syna V. S., który zmarł bezdzietnie.

M. S. (1) zmarła 20 lipca 2019 roku, zaś jej wyłączną spadkobierczynią została G. L..

/dowód: przesłuchanie uczestniczki K. K. (1) (k. 206-217), przesłuchanie uczestniczki G. L. (k. 222-235), świadectwo dziedziczenia (k. 320-321), pozew G. L. i K. K. (1) w sprawie tutejszego Sądu I C 461/22/

5 listopada 1979 roku Naczelnik Gminy S. decyzją nr (...) zarządził zastosowanie wykonania zabiegów agrotechnicznych zmierzających do rolniczego zagospodarowania gruntów na działkach o numerach (...) położonych w T. o ogólnej powierzchni 0,7659 ha. Przedmiotową decyzją zastępcze zagospodarowanie powierzono A. H. – matce H. H. (1).

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że przeprowadzona 26 października 1979 roku komisyjna kontrola rolniczego wykorzystania gruntów wykazała, że grunty będące własnością M. S. (1) wykazują cechy odłogu – są zachwaszczone, nie jest wykonana podorywka po sprzęcie zbóż, co wskazuje na całkowite ich nieużytkowanie od sierpnia 1979 roku. Podano, że ponieważ taki stan rzeczy wiąże się ze znacznymi stratami dla gospodarki narodowej oraz godzi w interes społeczny, grunt należy doprowadzić do rolniczego zagospodarowania.

/dowód: decyzja (k. 8)/

A. H. wraz z mężem W. H. objęli w posiadanie wskazane w decyzji grunty orne. Na działkach były uprawiane od tego czasu zboże i ziemniaki. Była tam też łąka. Od 1980 r. w uprawie gruntów pomagał H. H. (3), syn wyżej wymienionych, wraz z żoną K. H.. Wnioskodawcy objęli działki w samodzielne posiadanie w 1990 roku, po amputacji nogi W. H..

Wnioskodawcy wykonali ogrodzenie z jednej strony działek. Około 2000 roku zaprzestali sadzenia ziemniaków i zboża, gdyż ziemia była nieurodzajna, a zwierzyna leśna wyrządzała szkody. Obecnie na działkach znajduje się sad owocowy, posadzony przez wnioskodawców, a także łąki.

Rodzina H. od 1979 roku nie płaciła żadnych należności z tytułu korzystania z działek. Grunty uprawiane były co roku.

K. i H. H. (3) pozostają w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.

/dowód: zeznania świadka M. H. (k. 65v), odpis skrócony aktu małżeństwa wnioskodawców (k. 75), zeznania świadka H. T. (k. 380v), przesłuchanie wnioskodawczyni K. H. (k. 380v-381), przesłuchanie wnioskodawcy H. H. (1) (k. 381)/

W 2010 roku H. H. (3) podjął działania mające na celu uregulowanie stanu prawnego działek o numerach (...) położonych w T. o ogólnej powierzchni 0,7659 ha.

/dowód: pismo z 18 sierpnia 2010 roku (k. 9), pismo z 31 sierpnia 2010 roku (k. 10)/

Grunty stanowiące działki o numerach (...) położone w T. są zwolnione z podatku rolnego.

/dowód: pismo z 6 czerwca 2019 roku (k. 96)/

W 2016 roku wnioskodawcy zwrócili się do M. S. (1) z prośbą o uregulowanie prawa własności posiadanych przez nich gruntów ornych.

/dowód: przesłuchanie uczestniczki G. L. (k. 222-235)/

W dniu 22 marca 2022 roku G. L. i K. K. (1) wniosły powództwo o wydanie działek w T. będących w posiadaniu wnioskodawców.

/pozew G. L. i K. K. (1) w sprawie tutejszego Sądu I C 461/22/

Sąd zważył, co następuje

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (§ 1), zaś po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (§ 2).

Przytoczony wyżej przepis statuuje dwie przesłanki warunkujące nabycie prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie: posiadanie samoistne i upływ czasu. Dobra bądź zła wiara posiadania nie jest samodzielną przesłanką zasiedzenia, ma natomiast wpływ na długość okresu posiadania wymaganego dla nabycia własności.

Posiadanie samoistne polega na faktycznym wykonywaniu wszelkich uprawnień, które składają się na treść prawa własności. Jak stanowi przepis art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, czyli włada nieruchomością samodzielnie we własnym imieniu i z reguły we własnym interesie. Na zewnątrz przez otoczenie postrzegany jest jak właściciel (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 marca 2004 roku, I CK 398/03).

W świetle zgromadzonych dowodów, w tym zeznań świadków i przesłuchania zainteresowanych, posiadanie K. H. i H. H. (1) oraz ich poprzedników należy uznać za samoistne.

Niewątpliwie od 26 października 1979 roku grunty stanowiące działki przedmiotowego wniosku nie były przedmiotem zainteresowania poprzednich właścicieli. W decyzji Naczelnika Gminy S. jednoznacznie wskazano, że stanowią one zachwaszczone nieużytki. W 1979 roku K. K. (1) wraz z matką wyjechały do N.. Od tego czasu nie interesowały się działkami w T., nie odwiedzały gruntów, nie chciały wracać do P.. Wyjazd z P.w tamtym okresie oznaczał trwałe opuszczenie kraju, bez perspektyw na powrót. Jak sama G. L. zeznała, gdy ktoś z P.wyjeżdżał to wiedziano, że już nie wróci, zajmowano się ziemią i użytkowano ją jak własność.

A. H. wraz z mężem W. H. objęli w posiadanie wskazane w decyzji grunty orne. Na działkach tych uprawiali zboże i ziemniaki, utrzymywali łąkę. Od 1980 r. w uprawie gruntów pomagał H. H. (3), syn wyżej wymienionych, wraz z żoną K. H.. Wnioskodawcy objęli działki w samodzielne posiadanie w 1990 roku. Wykonali ogrodzenie z jednej strony działek. Około 2000 roku zaprzestali sadzenia ziemniaków i zboża, gdyż ziemia była nieurodzajna, a zwierzyna leśna wyrządzała szkody. Obecnie na działkach znajduje się sad owocowy, posadzony przez wnioskodawców, a także łąki. Posiadacze nie konsultowali z rodziną S. sposobu zagospodarowania terenu, samodzielnie podejmowali decyzje w przedmiocie zasiewów czy zaprzestania upraw.

W związku z powyższym przyjąć należało, że co najmniej od 5 listopada 1979 roku, czyli od daty wydania decyzji w sprawie zastępczego zagospodarowania gruntów, rodzina wnioskodawców objęła w posiadanie samoistne nieruchomość należącą do rodziny S..

Stosownie do art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów właściciel gruntów rolnych obowiązany jest do ich rolniczego użytkowania. W przypadku nie usprawiedliwionego niewykonywania przez zobowiązanego obowiązków przewidzianych w art. 16 organ do spraw rolnych prezydium powiatowej rady narodowej wydaje decyzję w przedmiocie konkretnego określenia tych obowiązków (art. 21 ust. 1 cytowanej ustawy).

Podkreślić należy, że decyzja administracyjna nie może zastąpić umowy użytkowania czy też dzierżawy gruntów, którą mogliby zawrzeć właściciele terenu z potencjalnymi zainteresowanymi, i nie świadczy o posiadaniu zależnym wnioskodawców. Wręcz przeciwnie, treść art. 16 ustawy wyżej powołanej wskazuje na obowiązki właścicielskie, a więc posiadaczy samoistnych gruntów. M. S. (1) nie otrzymywała żadnych środków finansowych od rodziny H. za korzystanie z nieruchomości w T.. Nie została zawarta pomiędzy nimi umowa o korzystanie z gruntów. W stosunku do nieruchomości żadnych uprawnień właścicielskich nie wykonywał Skarb Państwa, który mógłby powierzyć rodzinie H. władanie gruntem na zasadach posiadania zależnego.

Ustalając datę, z którą zasiedzenie nastąpiło, Sąd miał na względzie, na co wskazywali sami wnioskodawcy, że objęcie nieruchomości w samoistne posiadanie nastąpiło w złej wierze. Dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza nieruchomości decydująca jest chwila uzyskania posiadania. Świadomość w tym ujęciu polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 7.5.1971 r., I CR 302/71, NP 4/37).

Posiadacze nie legitymowali się względem właściciela żadnym tytułem prawnym wobec gruntu.

Biorąc więc pod uwagę, że termin trzydziestoletni rozpoczął bieg 5 listopada 1979 roku, czyli w dniu wydania decyzji przez naczelnika Gminy S., to okres ten minął 5 listopada 2009 roku. Stosownie do treści art. 176 § 1 i 2 k.c. jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd stwierdził, że K. H. oraz H. H. (3), nabyli przez zasiedzenie z dniem 6 listopada 2009 roku prawo własności nieruchomości położonej w T., oznaczonej jako działki ewidencyjne o numerach (...), o łącznej powierzchni 0,7659 ha, dla których Starosta (...) prowadzi rejestr gruntów, nr jednostki rejestrowej (...), w całości, na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej.

Wyjaśnić w tym miejscy należy, że oboje małżonkowie w jednakowym zakresie sprawowali takie samo władztwo w stosunku do posesji w T.. Własność nieruchomości nabyta przez jednego ze współmałżonków w drodze zasiedzenia wchodzi w skład majątkowej wspólności ustawowej. Wystarczy, by bieg terminu zasiedzenia zakończył się w czasie trwania wspólności ustawowej (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 28 lutego 1978 roku, III CZP 7/78).

Bieg zasiedzenia nie został przerwany, gdyż pozew o wydanie spornej nieruchomości uczestniczki niniejszego postępowania złożyły dopiero 22 marca 2022 roku, a więc po upływie terminu nabycia własności przez wnioskodawców (art. 175 k.c. w związku z art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).

W niniejszej sprawie do rozliczenia kosztów sądowych odpowiednie zastosowanie ma przepis art. 520 § 1 k.p.c., który stanowi zasadę orzekania o kosztach w postępowaniu nieprocesowym. Zgodnie z jego treścią każdy uczestnik postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Wnioskodawcy, jako osoby będące zainteresowane stwierdzeniem zasiedzenia, winni ponieść koszty postępowania związane z poczynionymi w sprawie wydatkami. Stąd Sąd nakazał pobrać od wnioskodawców solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 582,42 zł z tego tytułu.

Sędzia Joanna Zachorowska