Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

Dnia 15 lutego 2023 roku

Sąd Rejonowy w Gliwicach I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Zachorowska

Protokolant: Sylwia Pordzik

Po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 lutego 2023 roku w G.

sprawy z wniosku E. K.

z udziałem P. G. (1), R. G. (1)

o zasiedzenie

postanawia

1.  wniosek oddalić;

2.  zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz uczestników postępowania solidarnie kwotę 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego.

Sędzia Joanna Zachorowska

Sygn. akt I Ns 173/20

UZASADNIENIE

W dniu 2.3.2020 roku E. K. wniosła o stwierdzenie, że z dniem 31 grudnia 2007 roku nabyła przez zasiedzenie z mocy samego prawa własność nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...), stanowiącej działkę oznaczoną nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta w Sądzie Rejonowym w Gliwicach pod nr (...). Zażądała również zasądzenia od uczestników P. G. (1) i R. G. (1) kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazała, że w okresie bożonarodzeniowym 1987 r., gdy miała 8 lat, wraz z rodzicami zamieszkała w G. przy ul. (...). Stało się to na prośbę teściowej brata jej matki. Brat z rodziną wyjechał wówczas do Niemiec. Rodzina uzyskała deklarację, że będzie tam mogła mieszkać nieodpłatnie bez ograniczeń czasowych. Sprawowała nad nieruchomością bieżącą pieczę. W 2012 r. wnioskodawczyni wraz z rodziną otrzymała od ciotki C. B. (następczyni prawnej właścicieli) informację, że oczekuje ona na wykup nieruchomości. Alternatywnie matce wnioskodawczyni zaproponowano podpisanie umowy najmu. W 2013 r. wytoczono powództwo o wydanie rzeczy. E. K. dopiero w 2012 r. powzięła informację, że dom do nich nie należy. Wnioskodawczyni uzyskała posiadanie w dobrej wierze, nabycie własności nieruchomości winno nastąpić po upływie 20 lat. Posiadaczem samoistnym może być dziecko zamieszkujące nieruchomość wraz z rodzicami. Wnioskodawczyni nie znała okoliczności wejścia w posiadanie.

Postanowieniem z 29.3.2020 r. zwolniono E. K. od opłaty w sprawie przedmiotowej.

W odpowiedzi na wniosek P. G. (1) oraz R. G. (1) zażądali oddalenia wniosku oraz zasądzenia kosztów postępowania.

Uczestnicy wskazali, że właścicielka nieruchomości zawarła z matką wnioskodawczyni R. K. umowę, na mocy której R. K. zamieszkała na nieruchomości bez obowiązku zapłaty na rzecz M. K. (1) wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. W zamian zobowiązała się do opieki nad nieruchomością, płacenia wszelkich opłat i zarządzania nią. Otrzymała w tym celu pełnomocnictwo z ustalonym zakresem czynności. Była posiadaczem zależnym, działała na rzecz właściciela.

W piśmie z 9.2.2021 r. wnioskodawczyni zaprzeczyła, by jej matka pozostawała w przekonaniu, że posiada wyłącznie służebność mieszkania. Sama wnioskodawczyni jako dziecko od zawsze postrzegała nieruchomość jako należącą do rodziny. Jednocześnie stwierdziła, że akt posiadania wykonuje do momentu uzyskania pełnoletności rodzic dziecka.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

R. G. (2) i P. G. (2) stali się właścicielami we wspólności ustawowej małżeńskiej działki nr (...) o powierzchni 0,905 ha, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadził KW nr (...), na podstawie umowy sprzedaży zawartej w dniu 15.4.2016 roku.

/dowody: wyrys z mapy ewidencyjnej (k. 96), odpis KW nr (...) (k. 85), wypis z rejestru gruntów (k. 95)/

Pozwem z 18.9.2013 roku, zarejestrowanym w Sądzie Rejonowym w Gliwicach pod sygn. akt I C 1347/13, C. B. wniosła o nakazanie R. K., E. K. i G. K., aby opuścili i opróżnili z rzeczy lokal mieszkalny położony w G. przy ul. (...) oraz aby wydali go wraz z nieruchomością opisaną w pozwie do rąk powódki.

W trakcie postępowania sądowego w miejsce powódki wstąpili do sprawy R. G. (1) i P. G. (1), jako nabywcy nieruchomości.

Wyrokiem z 30.11.2017 r. Sąd nakazał pozwanym R. K., E. K., G. K. i M. K. (2) opuszczenie i opróżnienie z rzeczy nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...) i wydanie jej powodom P. G. (1) i R. G. (1) w stanie wolnym od osób i rzeczy.

Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że nieruchomość położona w G. przy ul. (...) stanowiła własność M. K. (1), która w latach osiemdziesiątych XX wieku wyjechała do Niemiec. W 1987 roku wyjazd za granicę do Niemiec planowała również jej córka C. B. wraz z mężem E. B.. C. B. i E. B. przed wyjazdem zwrócili się do siostry E. R. K. - o zamieszkanie na posesji przy ul. (...) w G.. Małżonkowie złożyli pisemne oświadczenie, w którym upoważnili R. K. i J. K. (1) do zamieszkania i zameldowania się na pobyt stały w domu oraz ustanowili ich jedynymi opiekunami nieruchomości i ruchomości stanowiących ich własność w czasie ich nieobecności w Polsce. Na nieruchomości pozostały zwierzęta, którymi należało się zająć.

24 stycznia 1988 r. M. K. (1) stawiła się u notariusza w Niemczech, poświadczając notarialnie podpis pod pisemnym oświadczeniem, w którym upoważniła z dniem 24 grudnia 1987 r. J. K. (1) i R. K. do zameldowania się i zamieszkania wraz z dziećmi na nieograniczony okres, dozorowania, konserwacji i swobodnego dysponowania parcelą i zabudowaniami przy ul. (...) w G..

R. K. nie miała uiszczać na rzecz właścicielki nieruchomości ani innej osoby żadnych należności. Uzgodniono jedynie, że będzie pokrywała koszty utrzymania nieruchomości, w tym podatki.

R. K. oddała zajmowane dotąd mieszkanie spółdzielni mieszkaniowej i wraz z mężem oraz córką E. wprowadziła się do budynku na nieruchomości w grudniu 1987 r. Po przeprowadzce w nieruchomości została podłączona instalacja gazowa, kanalizacja, centralne ogrzewanie, zamontowano pompy wody, wymieniono podłogi, okna, co 2 lata smołowano stodołę i nakrywano papą. Pozwani sprzedali wszystkie zwierzęta gospodarskie, a otrzymane z tego tytułu pieniądze przekazali C. B.. R. K. ponosiła koszty związane z utrzymaniem nieruchomości, opłacała należne podatki, dbała o cały budynek i obejście.

C. B. uzyskała własność przedmiotowej nieruchomości w drodze nabycia spadku po M. K. (1), która zmarła 23 lutego 2006 roku. Chciała sprzedać otrzymaną w drodze spadku nieruchomość, proponując w pierwszej kolejności jej kupno R. K.. Do zawarcia umowy nie doszło. C. B. zaproponowała również zawarcie umowy najmu przedmiotowej nieruchomości, jednakże R. K. odmówiła, argumentując swoją decyzję zbyt wysokim czynszem najmu.

Na kilka lat przed swoją śmiercią M. K. (1) zaprzestała odwiedzać należącą do niej nieruchomość. C. B. po wyjeździe do Niemiec odwiedzała nieruchomość raz w roku.

19 marca 2012 r. R. K. złożyła w Sądzie Rejonowym w Gliwicach wniosek o wpis w księdze wieczystej nr (...) nieodpłatnej, dożywotniej służebności osobistej na swoją rzecz, polegającej na prawie zameldowania i zamieszkania na czas nieokreślony. Dnia 26 kwietnia 2012 r. referendarz sądowy dokonał wpisu służebności osobistej. Na powyższy wpis skargę złożyła C. B.. Rozpoznając skargę, Sąd Rejonowy w Gliwicach postanowieniem z 9 października 2012 r. utrzymał zaskarżony wpis w mocy. Od wydanego postanowienia C. B. wniosła apelację. Postanowieniem z 7 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach (sygn. akt III Ca 26/13) zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylił wpis dokonany w księdze wieczystej i wniosek oddalił. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy w Gliwicach wskazał, że treść oświadczenia właścicielki nieruchomości nie pozwala, w ramach postępowania wieczystoksięgowego stwierdzić, że ustanowiła ona ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności mieszkania na rzecz wnioskodawczyni.

Pismem z 1 lipca 2013 r. C. B. wezwała pozwaną R. K. do wydania nieruchomości wolnej od osób i rzeczy w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od otrzymania wezwania lub też do zawarcia w określonym terminie umowy najmu nieruchomości. W piśmie z 10 lipca 2013 r. R. K. wskazała, że wezwanie pozbawione jest podstaw.

W dniu 10 stycznia 2014 r. R. K. złożyła w Sądzie Rejonowym w Gliwicach pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym, poprzez wpisanie w dziale III nieodpłatnej, dożywotnej służebności osobistej, polegającej na prawie do zamieszkiwania i zameldowania na czas nieokreślony. Przedmiotowa sprawa toczyła się pod sygn. akt I C 74/14. Wyrokiem z 18 listopada 2014 r. Sąd oddalił powództwo. Od wydanego orzeczenia R. K. złożyła apelację. Wyrokiem z 8 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie o sygn. akt III Ca 956/15 oddalił apelację R. K..

W takim stanie faktycznym Sąd w sprawie I C 1347/13 przyjął, że R. K. korzystała z przedmiotowej nieruchomości na podstawie łączącej ją z M. K. (1), a następnie z C. B., umowy użyczenia. Na podstawie tejże umowy pozwana uzyskała uprawnienie do korzystania z nieruchomości bez konieczności uiszczania na rzecz właścicielki jakiejkolwiek odpłatności. Jedynie zobowiązała się do ponoszenia zwykłych kosztów utrzymania rzeczy. Umowa ta uległa rozwiązaniu najpóźniej z momentem wytoczenia powództwa o wydanie. Właścicielka nieruchomości wyraziła w ten sposób wolę zakończenia stosunku prawnego. Skoro strony łączyła umowa nieodpłatna, można było ją rozwiązać w każdym czasie.

Wyrok w sprawie I C 1347/13 uprawomocnił się w dniu 6.2.2019 r., po oddaleniu apelacji R. K., E. K. i M. K. (2).

/dowody: wyrok Sądu Rejonowego w Gliwicach wraz z uzasadnieniem w sprawie I C 1347/13, wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach wraz z uzasadnieniami w sprawie III Ca 1111/18, III Ca 1112/18/

E. K. na posesji przy ul. (...) w G. zamieszkała w grudniu 1987 r. wraz z matką R. K. i jej partnerem, mając 8 lat (urodzona (...)). W 1988 r. R. K. urodziła syna Ł. K.. W 1992 r. wnioskodawczyni przyznano prawo do renty po zmarłym ojcu.

Głównym posiadaczem nieruchomości położonej w G. przy ul. (...) była R. K.. To ona decydowała o remontach budynku niezbędnych do zamieszkiwania i je finansowała. Z czasem do remontów dokładali się inni mieszkańcy domu. Przez osoby trzecie postrzegana była jako gospodarz posesji. Z nią toczone były rozmowy na temat wykupu domu.

E. K. nie była przez innych uznawana za osobę, która decyduje o działce. Nie prowadzono z nią rozmów na temat nieruchomości.

Nieruchomość była zadbana, czynione były remonty i inwestycje. R. K. płaciła podatek od nieruchomości do 2007 roku. Potem C. B. zabroniła uiszczania należności z tego tytułu.

Na mocy decyzji z 16.9.2013 r. działka nr (...) została wyodrębniona w postępowaniu administracyjnym wszczętym na wniosek C. B..

E. K. zawarła z G. K. związek małżeński w dniu 5.8.2006 roku. Od 11 stycznia 2012 r. istnieje pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Po ślubie E. K. wyprowadzała się z posesji przy ul (...), potem znów wracała.

Obecnie na nieruchomości mieszka R. K. oraz E. K. z mężem G. K. i ich córką. Dzielą się opłatami za media. Wspólnie z R. K. dbają o posesję i przeprowadzają niezbędne remonty.

/dowody: odpis aktu małżeństwa E. K. (k. 77), majątkowa umowa małżeńska (k. 90-91), decyzja Prezydenta miasta G. (k. 99-100), zeznania R. K. (k. 138), zeznania G. B. (k. 138-139), zeznania G. K. (k. 139), zeznania W. W. (k. 139), zeznania J. K. (2) (k.139), zeznania K. P. (k. 139-140), zeznania J. S. (k. 140), zeznania R. H. (k. 164), zeznania A. W. (k. 164), zeznania Ł. K. (k. 176), przesłuchanie E. K. (k. 197), przesłuchanie P. G. (1) (k. 197-198), zeznania C. B. (k. 223)/

Sąd zeznania K. P. w części uznał za niewiarygodne. Dotyczyły one twierdzeń, jakoby E. K. jako ośmioletnie dziecko podejmowała decyzje co do remontów nieruchomości. Z kolei zeznania B. G. nie wniosły do sprawy żadnych istotnych ustaleń faktycznych.

Sąd zważył, co następuje

Wniosek nie mógł zostać uwzględniony.

Zgodnie z art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Natomiast zgodnie z art. 172 § 2 k.c. po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Do nabycia własności przez zasiedzenie niezbędne jest spełnienie dwóch przesłanek: samoistnego, nieprzerwanego posiadania oraz upływu czasu przewidzianego w ustawie.

Według treści art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel. Posiadanie samoistne obejmuje dwa elementy: corpus, czyli faktyczne władztwo posiadacza nad rzeczą, określany także jako zewnętrzna strona posiadania oraz animus, czyli wola władania jak właściciel, określany jako wewnętrzna strona posiadania. Wola władania musi się uzewnętrznić i być widoczna dla otoczenia. O posiadaniu i jego postaci decyduje wyłącznie sposób władania rzeczą. Podkreślić należy, że posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter władania rzeczą z zamiarem posiadania jej dla siebie ( cum animo rem sibi habendi). Faktyczne władztwo charakteryzujące posiadanie samoistne wchodzi w grę wówczas, gdy określona osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala jej na korzystanie z rzeczy, i to w taki sposób, jakby była ona jej własnością.

W przedmiotowej sprawie żadna z wymienionych wyżej przesłanek nie została spełniona.

E. K. nie była samoistnym posiadaczem nieruchomości. Brak w nim charakterystycznych elementów zarówno z zakresu corpus, jak i animus.

Posiadacz musi w sposób ciągły znajdować się w sytuacji pozwalającej na dokonywanie czynności, których mógłby dokonywać właściciel. Tymczasem wnioskodawczyni nie była przez innych uznawana za osobę, która decyduje o działce. Nie prowadzono z nią rozmów na temat nieruchomości. To R. K. była uważana za głównego posiadacza, gospodarza na nieruchomości. E. K. nie uzewnętrzniała woli władania rzeczą jak właściciel.

Na posesji przy ul. (...) w G. wnioskodawczyni zamieszkała wraz z matką R. K. i jej partnerem, mając 8 lat. W okresie do uzyskania pełnoletności władztwo nad nieruchomością sprawowała w jej imieniu matka. Ustalone zostało prejudycjalnie, że R. K. władała działką jak posiadacz zależny. Sąd w sprawie toczącej się pod sygn. akt I C 1347/13 stwierdził, że R. K. korzystała z przedmiotowej nieruchomości na podstawie łączącej ją z M. K. (1), a następnie z C. B., umowy użyczenia. Na podstawie tejże umowy R. K. uzyskała uprawnienie do korzystania z nieruchomości bez konieczności uiszczania na rzecz właścicielki jakiejkolwiek odpłatności. Jedynie zobowiązała się do ponoszenia zwykłych kosztów utrzymania. Umowa ta uległa rozwiązaniu najpóźniej z momentem wytoczenia powództwa o wydanie (18.9.2013 r.). Matce wnioskodawczyni Sąd przypisał zależny charakter posiadania rzeczy. Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Związanie stron, sądów, innych organów państwowych i administracji publicznej oznacza obowiązek respektowania zawartej w orzeczeniu sądu skonkretyzowanej, indywidualnej normy prawnej. Ma ono znaczenie prejudycjalne przy rozstrzyganiu spraw przez inne sądy. Nie jest dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnych procesach sądowych między tymi samymi stronami, chociażby przedmiot tych spraw się różnił. Związanie orzeczeniem sądu rozciąga się na te ustalenia faktyczne zawarte w jego uzasadnieniu, na podstawie których bezpośrednio sąd zindywidualizował normę prawną, czemu dał wyraz w rozstrzygnięciu.

Sąd w sprawie niniejszej nie odnalazł w zachowaniu matki wnioskodawczyni jakichkolwiek symptomów władania w imieniu małoletniego dziecka jak posiadacz samoistny. Dalej, E. K. nie zachowywała się jak samoistny posiadacz rzeczy również po uzyskaniu pełnoletności. Takiej oceny nie zmienia fakt, że remonty czynione na posesji z czasem współfinansowane były przez innych mieszkańców, którzy również dbali o nią i wspólnie ponosili opłaty za korzystanie. Dodatkowo wnioskodawczyni po ślubie 5.8.2006 r. wyprowadzała się z posesji przy ul (...), potem znów wracała.

Nie ziściła się również druga przesłanka sine qua non zasiedzenia: upływu czasu przewidzianego w ustawie.

Przytoczony wyżej przepis art. 172 § 1 k.c. statuuje dwie przesłanki warunkujące nabycie prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie. Dobra wiara nie jest samodzielną przesłanką zasiedzenia, ma natomiast wpływ na długość okresu posiadania wymaganego dla nabycia własności.

E. K. na posesji przy ul. (...) w G. zamieszkała w grudniu 1987 roku. Sąd przyjął, że wnioskodawczyni nie legitymowała się przymiotem dobrej wiary obejmując działkę w posiadanie. W orzecznictwie i doktrynie powszechnie przyjmowany jest kierunek tradycyjny rozumienia dobrej wiary posiadacza. Posiadaczem w dobrej wierze jest osoba, która – nie wiedząc o tym – nabyła rzecz od osoby niebędącej jej właścicielem lub od osoby niemającej zdolności albo czynności prawnych, albo gdy akt notarialny przenoszący własność okazał się nieważny. Natomiast nie jest w dobrej wierze ten, kto nabywa własność nieruchomości bez zachowania formy aktu notarialnego, ponieważ zdaje sobie sprawę albo powinien sobie zdawać sprawę z tego, że nie nabył prawa własności. Pomiędzy właścicielką nieruchomości a E. K. w ogóle nie została sporządzona umowa przeniesienia własności nieruchomości. W złej wierze jest ten, który wie albo powinien wiedzieć, że prawo własności nie przysługuje jemu, lecz innej osobie. W oparciu o ugruntowane stanowisko doktryny i judykatury w tej kwestii, dobra wiara w żaden sposób E. K. nie mogła być przypisana.

Jeśliby nawet hipotetycznie przyjąć, że obie przesłanki niezbędne do zasiedzenia w przypadku wnioskodawczyni zostały spełnione, bieg terminu niezbędnego do zasiedzenia nieruchomości został przerwany.

Zgodnie z art. 175 k.c. do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń. Stosownie do art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.). Przyjmując za żądaniem wniosku, że bieg terminu zasiedzenia dla E. K. rozpoczął się 30.12.1987 roku, upływ trzydziestoletniego terminu przypada na 30.12.2017 roku. Tymczasem pozwem z 18.9.2013 roku, zarejestrowanym w Sądzie Rejonowym w Gliwicach pod sygn. akt I C 1347/13, właścicielka rzeczy C. B. wniosła o nakazanie między innymi E. K., aby opuściła i opróżniła z rzeczy lokal mieszkalny położony w G. przy ul. (...) oraz aby wydała go wraz z nieruchomością opisaną w pozwie do rąk powódki. Wyrokiem z 30.11.2017 r. Sąd nakazał E. K. opuszczenie i opróżnienie z rzeczy nieruchomości i wydanie jej stronie powodowej w stanie wolnym od osób i rzeczy. Orzeczenie uprawomocniło się w dniu 6.2.2019 roku. Bieg terminu zasiedzenia działki nr (...) w G. został przerwany.

Wobec powyższej oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego Sąd żądanie oddalił.

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 520 § 3 k.p.c. Interesy uczestników postępowania były sprzeczne, wniosek E. K. został oddalony. Koszty zastępstwa prawnego zostały ustalone w oparciu a § 5 pkt 1 i § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Sędzia Joanna Zachorowska