Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2023 roku

Sąd Rejonowy w Gliwicach Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Barbara Glenc – Poślednik

Protokolant: Barbara Kubicka

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2023 roku w Gliwicach

na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko A. T.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 3.878 zł (trzy tysiące osiemset siedemdziesiąt osiem złotych) z odsetkami:

⚫

umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, od kwot:

a)  935,68 zł od dnia 18 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,

b)  240,61 zł od dnia 16 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

c)  240,74 zł od dnia 16 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

d)  242,15 zł od dnia 16 września 2022 roku do dnia zapłaty,

e)  244,67 zł od dnia 16 października 2022 roku do dnia zapłaty,

f)  244,98 zł od dnia 16 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

g)  247,43 zł od dnia 16 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

h)  247,87 zł od dnia 16 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty,

i)  249,36 zł od dnia 16 lutego 2023 roku do dnia zapłaty,

j)  253,44 zł od dnia 16 marca 2023 roku do dnia zapłaty,

k)  252,26 zł od dnia 16 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty,

⚫

ustawowymi za opóźnienie od kwoty 478,81 zł od dnia 9 września 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  kosztami postępowania obciąża strony po połowie i z tego tytułu zasądza od pozwanej na rzecz powoda 258,50 zł (dwieście pięćdziesiąt osiem złotych i pięćdziesiąt groszy), z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Barbara Glenc – Poślednik

Sygn. akt I C 1209/22 upr

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tutejszego Sądu dnia 9 września 2022 roku (koperta k. 14) (...) S.A. z siedzibą w B. wniosła o zasądzenie od pozwanej A. T. 8.063,53 zł z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 18 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty. Nadto strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko strona powodowa wskazała, że roszczenie dochodzone pozwem powstało w związku z umową zawartą z konsumentem. Pozwana zobowiązała się poprzez podpisanie weksla dnia 5 lipca 2021 roku do zapłaty w dniu 17 czerwca 2022 roku kwoty wskazanej w wekslu w wysokości 8.063,53 zł. W związku z powyższym w dniu 17 maja 2022 roku powódka wezwała pozwaną do wykupu weksla, a pozwana do chwili obecnej nie dokonała żadnej wpłaty. Weksel został wystawiony na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej pozwanej na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 5 lipca 2021 roku Na dochodzoną kwotę składa się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa, ustalenie, że postanowienia przedmiotowej umowy pożyczki dotyczące kosztów w wysokości 5.508 zł wraz z zabezpieczeniem wekslowym tej kwoty stanowią klauzule niedozwolone i nie wiążą pozwanej oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. Z ostrożności procesowej wniosła o rozłożenie rzeczywistego zadłużenia na 80 równych rat płatnych do ostatniego dnia kolejnego miesiąca, poczynając od następnego miesiąca po prawomocnym zakończeniu niniejszego postępowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat liczonymi za okres od daty wymagalności poszczególnych rat do dnia ich zapłaty, z zastrzeżeniem, że w przypadku uchybienia płatności sumy odpowiadającej wartości 5 rat, całe zasądzone i niespłacone świadczenie staje się wymagalne wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za okres od daty uchybienia płatności.

W uzasadnieniu wskazała, że odsetki umowne były naliczane od kwoty 10.008 zł, mimo że jedynie kwota 4.500 zł stanowiła kapitał pożyczki, a kwota 5.508 zł dodatkowe koszty. Odsetki umowne były naliczane także za cały okres po wypowiedzeniu umowy, zamiast do dnia wypowiedzenia umowy. Powódka udzieliła pozwanej pożyczki w dniu 21 grudnia 2020 roku, 5 lipca 2021 roku oraz 26 lutego 2022 roku, przy czym każda kolejna służyła refinansowaniu poprzedniej i była udzielana z coraz większymi kosztami. Ponadto podniosła, że umowa zawierała szereg uchybień w postaci klauzul niedozwolonych, możliwości dopuszczenia się wyzysku przez powódkę, jak również naruszenia obowiązku badania zdolności kredytowej. W związku z tym pozwana złożyła oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

W piśmie z dnia 4 kwietnia 2023 roku powódka nie wyraziła zgody na rozłożenie pozwanej zasądzonego świadczenia na 80 równych rat. Wskazała również na niezasadność zarzutu dotyczącego wyzysku, z uwagi na wprowadzenie jego podstawy prawnej w styczniu 2022 roku, za zatem po zawarciu umowy pożyczki z pozwaną. Ponadto z ostrożności procesowej, na wypadek gdyby Sąd uznał, że nie doszło do wypowiedzenia umowy, pozwana wskazywała, że Sąd winien na podstawie art. 316 § 1 k.p.c. zasądzić wymagalne raty na dzień orzekania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 lipca 2021 roku pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w B. a A. T. została zawarta pisemnie umowa pożyczki gotówkowej nr (...). Zgodnie z umową, całkowita kwota pożyczki wyniosła 4.500 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty wynosiła 10.008 zł. Pożyczka miała być spłacona w 36 ratach kapitałowo-odsetkowych po 278 zł każda rata, począwszy od 15 sierpnia 2021 roku do 15 lipca 2024 roku. Zgodnie z pkt 1.2 umowy pożyczka oprocentowana była według stałej stopy oprocentowania w wysokości 7,00 % w skali roku. W związku z udzieleniem pożyczki pożyczkodawca naliczył opłatę przygotowawczą w wysokości 340 zł, wynagrodzenie prowizyjne pośrednika w wysokości 250 zł oraz wynagrodzenie prowizyjne pożyczkodawcy w wysokości 3.910 zł. Koszty te wraz z naliczonymi odsetkami umownymi zostały rozłożone na raty i miały zostać spłacone wraz z pożyczką. Zabezpieczenie zwrotu przedmiotowej pożyczki stanowił weksel in blanco nie na zlecenie.

Zgodnie z punktem 2.5 umowy wierzytelności pożyczkodawcy z tytułu umowy pożyczki pokrywane są w ramach danej raty, rozpoczynając od rat zaległych najwcześniej, a następnie w ramach raty w następującej kolejności:

a.  kwota z tytułu pożyczki,

b.  odsetki umowne.

Po zaspokojeniu powyższych wierzytelności pożyczkodawcy, objętych wszystkimi ratami, pokrywane będą inne zobowiązania powstałe z tytułu lub w związku z umową pożyczki.

Zgodnie z umową, jeżeli pożyczkobiorca nie spłaci w terminie poszczególnych rat lub ich części lub innej kwoty związanej z umową, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym. Od zadłużenia przeterminowanego pożyczkodawca nalicza odsetki za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art 481 § 2 ¹ k.c.

Pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Pożyczkodawca zobowiązany jest do zachowania 30 – dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy.

/dowody: umowa (k. 4-6v.), harmonogram spłat (k. 7)/

Pozwana uiściła na poczet ww. umowy łącznie 1.960 zł, a następnie zaprzestała spłat rat pożyczki.

Pismem z 18 kwietnia 2022 roku, doręczonym pozwanej 25 kwietnia 2022 roku, ostatecznie wezwano ją do zapłaty dwóch zaległych rat pożyczki wymagalnych w dnia 15 marca 2022 roku i 15 kwietnia 2022 roku w łącznej wysokości 542 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma.

Wobec braku spłaty zadłużenia powódka skierowała do pozwanej pismo z dnia 17 maja 2022 roku - wypowiedzenie umowy pożyczki oraz wezwała pozwaną do zapłaty zadłużenia na dzień 17 maja 2022 roku w wysokości 8.063,53 zł, w tym 8.048 zł tytułem niespłaconego kapitału oraz 15,53 zł tytułem umownych odsetek karnych z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki.

/bezsporne, a nadto dowody: wypowiedzenie umowy pożyczki (k. 10), wezwanie do zapłaty wraz z dowodem doręczenia (k.48-49), zeznania pozwanej (k. 53v)/

21 grudnia 2020 roku powódka zawarła z pozwana umowę pożyczki o nr (...), zgodnie z którą całkowita kwota pożyczki wyniosła 4.000 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty wynosiła 8.892 zł. Pożyczka ta nie została spłacona pożyczką o numerze nr (...).

26 stycznia 2022 roku powódka zawarła z pozwana umowę pożyczki o nr (...), zgodnie z którą całkowita kwota pożyczki wyniosła 4.050 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty wynosiła 9.612 zł. Kwota pożyczki nie została przeznaczona na spłatę pożyczki wynikającej z umowy pożyczki o numerze nr (...).

/dowody umowy pożyczki (k. 57-61, 68-71)/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił opierając się na wymienionych wyżej dowodach z dokumentów, których treść ani autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu, a nadto na zeznaniach pozwanej przesłuchanej w charakterze strony, które uznał za wiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne w części.

Niespornym było, że między stronami została zawarta sporna umowa pożyczki z dnia 5 lipca 2021 roku.

Powódka wskazała, że pozwana spłaciła łącznie kwotę 1.960 zł, a pozwana nie wykazała, by spłaciła więcej, co winna uczynić zgodnie z art. 6 k.c., jeśli spłaciłaby więcej niż to wskazała powódka.

Wbrew twierdzeniom powódki, Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy. Z treści zawartej między stronami umowy wynika, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Pożyczkodawca zobowiązany jest do zachowania 30 – dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy (punkt 8.1 umowy). Zgodnie natomiast z art. 75c ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej pr. bank.) w sytuacji, gdy kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu tym bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia (art. 75c ust. 2 pr. bank.). W niniejszej sprawie powódka nie wywiązała się z obowiązku wyznaczenia pozwanej terminu co najmniej 14 dniowego do dokonania spłaty. Co więcej, w wezwaniu tym zabrakło informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, zgodnie z art. 75c ust. 2 pr. bank. W związku tym, Sąd uznał, że powódka nie była uprawniona do wypowiedzenia pozwanej umowy pożyczki, a tym samym do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki nie doszło. Nie sposób więc uznać, iż cała niespłacona kwota pożyczki stała się wymagalna.

Powyższe skutkuje uznaniem, że powództwo w tej sprawie jest zasadne jedynie w zakresie wymagalnych w chwili wyrokowania rat (do raty nr 21), których pozwana dotychczas nie spłaciła. Suma tych rat wynosi 5.838 zł, a skoro pozwana spłaciła już 1.960 zł, zasadnym było zasądzenie na rzecz powódki 3.878 zł tytułem kapitału pożyczki.

W tym miejscu wskazać należy, że Sąd nie podzielił twierdzeń pozwanej odnośnie narzucenia jej przez powódkę wzorca umownego zawierającego klauzule abuzywne.

Sąd w tym składzie stoi na stanowisku, iż choć wątpliwości może budzić fakt, czy klauzula zastrzegająca wysokość kosztów pozaodsetkowych stanowi świadczenie główne, nie ma wątpliwości, iż całkowita kwota do zapłaty określona w umowie świadczenie główne stanowi. Tymczasem w spornej umowie na stronie 1 wytłuszczono nie tylko całkowitą kwotę pożyczki ale również całkowitą kwotę do zapłaty, wskazując ją wyraźnie na kwotę 10.008 zł. Ponieważ obie te kwoty są umieszczone jedna pod drugą, konsument nie miał żadnych przeszkód i utrudnień w porównaniu kwoty, którą otrzyma tytułem pożyczki i kwoty, którą zobowiązuje się spłacić. Sąd nie wie, w jaki jeszcze wyraźniejszy sposób pożyczkodawca ma informować konsumenta o kwocie, jaką musi spłacić i różnicy między tym co otrzymuje a tym co zobowiązuje się zapłacić. Nie może być natomiast tak, że każde nierozważne i nieprzemyślane zachowanie konsumenta będzie przez Sąd oceniane na niekorzyść przedsiębiorcy.

Przeciętny konsument, którego chronić ma prawo konsumenckie, to jednostka świadoma, ale też krytyczna i dobrze poinformowana. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej postawił przed konsumentami wysokie wymogi w zakresie poziomu uwagi, racjonalnych wniosków, skłonności do samodzielnego zdobywania informacji, potrzebnych do podjęcia decyzji rynkowej, umiejętności wykorzystywania deregulacji rynku, integracji gospodarczej oraz poszerzonej oferty rynkowej. W tym miejscu warto przytoczyć orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości w sprawie (...), dotyczącej europejskiej kampanii reklamowej produktów amerykańskiego koncernu, która spowodowała sprzeciw na terenie N.. Tamtejszy zakaz sprzedaży produktu w promocyjnym opakowaniu uznano za sprzeczny z zakazem ilościowym. Trybunał ocenił, że „od przeciętnie ostrożnego konsumenta należy oczekiwać, iż wie o tym, że nie zawsze zachodzi związek pomiędzy wielkością napisu, promującego zwiększoną objętość produktu, a rzeczywistą wielkością produktu”. Podobnie ocenił sytuację w sprawie (...), gdzie spór dotyczył dopuszczalności zamieszczania na produktach kosmetycznych, a sprzedawanych w krajach UE przez koncern L. nazwy (...). Na rynek jednego z państwo sprzedawano kosmetyk w opakowaniu z innym oznaczeniem – (...), bowiem obrońcy konsumentów tego kraju ocenili, że oznaczenie (...) może sugerować, że produkt posiada szczególne właściwości medyczne i w ten sposób konsument zostanie wprowadzony w błąd. Trybunał nie podzielił tego zdania stwierdzając, że samo oznaczenie nie może wprowadzić w błąd konsumentów, w szczególności biorąc pod uwagę fakt, że produkty kosmetyczne omawianej marki nie są sprzedawane w aptekach, lecz na stoiskach kosmetycznych w domach towarowych. Niezwykle istotnym jest także orzeczenie Trybunału w sprawie (...) dotyczącej wprowadzającego w błąd charakteru stwierdzenia „6 zbóż – 10 świeżych jaj”, zamieszczonego na opakowaniach jaj i odnoszącego się do typu paszy używanej do karmienia zwierząt. Zwierzęta były karmione paszą zawierającą mieszankę sześciu zbóż, która stanowiła 60 % całej paszy. Załączona do sprzedawanych produktów informacja przedstawiała pozytywny wpływ takiego sposobu karmienia na jakość jaj. Sąd krajowy ocenił, że takie oznaczenie (które stanowi znak towarowy spółki) może wprowadzać w błąd znaczną liczbę konsumentów, którzy mylnie mogą przypuszczać, że podawana karma składa się wyłącznie z 6 wskazanych zbóż. Sąd krajowy kierując pytanie prejudycjalne do TS zastanawiał się czy przy ocenie prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd należy badać ewentualną, wprowadzająca w błąd naturę spornego oznaczenia z punktu widzenia rzeczywistych oczekiwań konsumenta, które powinien w odpowiedni sposób zbadać, czy też regulacja ta opiera się na obiektywnym pojęciu oczekiwań konsumentów. Zdaniem Trybunału sąd krajowy dokonując w sprawie niezbędnych ustaleń winien wziąć pod uwagę oczekiwania przeciętnego konsumenta, który jest należycie poinformowany oraz odpowiednio spostrzegawczy i ostrożny. Do odpowiedniej spostrzegawczości i ostrożności konsumenta Trybunał nawiązał także w orzeczeniu w sprawie (...).

Pojęcie „przeciętnego konsumenta” znalazło się również w polskiej ustawie dotyczącej nieuczciwych praktyk rynkowych. Zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym przeciętnym konsumentem jest konsument, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny; oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa.

Przy ustaleniu modelu „przeciętnego konsumenta” może znaleźć zastosowanie również „test przeciętnego konsumenta”, do którego odwołuje się pkt 18 preambuły dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 roku dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE, (...) Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ("Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych") (Dz. Urz. UE L 149 z 11.06.2005, str. 22). W pkt 18 tej dyrektywy zawarto pewne wskazówki co do stosowania „testu przeciętnego konsumenta”. Mianowicie podkreślono, że test przeciętnego konsumenta oparty jest na zasadzie proporcjonalności, zaś dyrektywa przyjęła to pojęcie, by znaleźć złoty środek między potrzebą ochrony konsumentów i promocją wolnego handlu na otwartym konkurencyjnym rynku. Dla oceny danej sytuacji przez pryzmat odbioru „przeciętnego konsumenta” koniecznym jest ustalenie przede wszystkim, jakie grono jest adresatem praktyki rynkowej (czy praktyka jest kierowana do ogółu konsumentów, czy też do szczególnego grona odbiorców). Następnie należy określić możliwości percepcji i oczekiwania przeciętnego członka grupy konsumentów, do której praktyka rynkowa jest adresowana, jak również uwzględnić okoliczności szczególne danego przypadku - realia gospodarcze, specyfikę stosowanej praktyki rynkowej, zwyczaje miejscowe, uwarunkowania kulturowe i językowe. W wydanym przez Komisję Europejską „Przewodniku dotyczącym implementacji i stosowania dyrektywy 2005/29/WE” wskazano, że należy uwzględnić takie czynniki, jak okoliczności, w jakich jest sprzedawany produkt, informację przeznaczoną dla konsumentów, jej jasność, prezentację i zawartość materiałów reklamowych, ryzyko pomyłki w odniesieniu się do właściwej grupy konsumentów. Dodatkowo w P., nawiązując do „przeciętnego konsumenta”, wskazano, że pod pojęciem tym kryje się osoba krytyczna, świadoma i ostrożna, samodzielnie informująca się o jakości i cenie produktów oraz dokonująca skutecznych wyborów (por. Ekspertyza w sprawie regulacji nieuczciwych praktyk rynkowych skierowanych do konsumentów” pod red. E. Nowińskiej i D. Kasprzyckiego, wydanie I, Kraków 2011, s. 31-34, 41-42, 89-126).

Mając na uwadze, iż powódka jest instytucją udzielającą pożyczek w głównej mierze osobom, które nie mają możliwości ich uzyskania w banku (a więc z dużo mniejszymi obciążeniami z tytułu spłaty), należy przyjąć, że przeciętny konsument zawierający takie umowy, nie jest dobrze wykształconym i mającym jakąkolwiek wiedzę prawną podmiotem. Jednakże należy jeszcze raz podkreślić, że sposób prezentacji w umowie kwoty pożyczki i kwoty do zapłaty jest tak oczywisty, że nie wymaga żadnej wiedzy prawniczej czy ekonomicznej.

Tym samym Sąd uznał, że kwota do spłaty określona w umowie, jako świadczenie główne, określone w sposób jednoznaczny, nie może stanowić klauzuli abuzywnej, zgodnie z art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c. Tym samym badanie pod tym kątem składowych całkowitej kwoty do zapłaty i stwierdzanie ich ewentualnej abuzywności, nie może mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia. Jasny sposób zaprezentowania w umowie kwoty do zapłaty, sprzeciwia się również uznaniu, iż powódka czyni ze swego prawa użytek niezgodny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem czy zasadami współżycia społecznego – art. 5 k.c.

Niemniej jednak wskazać należy, że opłaty stanowiące koszty pozaodsetkowe wskazane są w spornej umowie również w sposób jednoznaczny. Są to wyraźnie wskazane kwoty, z wytłuszczonymi informacjami czego dotyczą, które rzucają się w oczy. Pożyczkobiorca wie więc, ile wynosi opłata przygotowawcza, ile pobiera pośrednik i sam pożyczkodawca. Zapoznanie się z tymi kwotami nie nastręcza żadnych trudności i wymaga jedynie umiejętności czytania, czego bez wątpienia należy oczekiwać po „przeciętnym konsumencie”.

Sąd ma świadomość, że naliczone pozwanej koszty pozaodsetkowe są wysokie, jednak pozostają one w zgodności z treścią art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia umowy pożyczki (po uchyleniu art. 8d ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 z późn. zm., do czego doszło 30 czerwca 2021 roku – art. 36 ust. 3 a tej ustawy w zw. z art. 31 zc ust. 1 tej ustawy). Zdaniem Sądu, jeśli ustawodawca zdecydował się na powrót do wysokości kosztów pozaodsetkowych z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, uchylając art. 8d ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych i wprowadzając art. 31 zc ust. 1 tej ustawy, należy uznać, iż nadal na tym etapie nie widział konieczności zmniejszenia wysokości kosztów pozaodsetkowych, które pożyczkodawcy mogli zastrzegać. Takie zachowanie musi być uznane za celowe działanie racjonalnego ustawodawcy, który dopiero półtorej roku później zmienił art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim (zmiana weszła w życie 18 grudnia 2022 roku). Sąd nie widzi więc podstaw, by uważać, że ustawodawca mógł nie kierować się również zasadami współżycia społecznego i dobrych obyczajów, podejmując decyzję o likwidacji przepisu zmniejszającego dopuszczalną wysokość kosztów pozaodsetkowych w stosunku do art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Tym samym również Sąd nie widzi podstaw do uznania, że koszty pozaodsetkowe określone w umowie zgodnie z ustawą, stanowią klauzule abuzywne.

Na marginesie Sąd zauważa również, że nie sposób zgodzić się z sytuacją, w której Sąd, uznając wysokość ustalonych kosztów pozaodsetkowych za klauzulę abuzywną, zmieni wysokość tych kosztów według własnego uznania. Takie działanie ze strony Sądu zostało wykluczone przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku w sprawie C-260/18 K. D., J. D./(...) Bank (...), prowadzący działalność w P.w formie oddziału pod nazwą (...) Bank (...) Oddział w P., dawniej (...) Bank (...) S.A. (Dz. U. UE. C. z 2019 r. Nr 413, str. 11). Wskazano w nim wyraźnie, że artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wypełnieniu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony umowy wyrażą na to zgodę.

Tym samym nie do przyjęcia jest sytuacja, w której Sąd uznaje, że przyjęte w umowie koszty pozaodsetkowe są nieuczciwe i obniża je do kwoty, którą uznaje za uczciwą wyłącznie na podstawie własnego uznania.

W przypadku kredytu konsumenckiego trudno też znaleźć racjonalne uzasadnienie całkowitego pominięcia kosztów pozaodsetkowych w przypadku uznania ich za abuzywne, mimo ich zgodności z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Prowadzi to bowiem w zasadzie do ominięcia przepisu art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim kształtującego instytucję tzw. kredytu darmowego. Zastosowanie tej sankcji wymaga jednak złożenia przez konsumenta stosownego oświadczenia na piśmie ale też przede wszystkim stwierdzenia niezgodności umowy z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, wyszczególnionymi w tym przepisie. Wśród nich znajduje się art. 36a ustawy. W przypadku uznania za klauzulę abuzywną ustalonych w umowie kosztów pozasodsetkowych i pominięcia ich całkowicie przez Sąd konsument uzyskałby bardzo podobny skutek (poza odsetkami umownymi) jak gdyby przedsiębiorca naruszył przepis art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Potwierdza to pogląd Sądu orzekającego w tej sprawie, że ustawa o kredycie konsumenckim zawiera rozwiązania kompleksowe i spójne ze sobą, co musi mieć znaczenie dla możliwości oceny czy zgodne z ustawą koszty pozaodsetkowe nie stanowią jednak klauzul abuzywnych.

Sąd uznał za niezasadny również zarzut pozwanej, że w niniejszej sprawie zachowanie powódki stanowiło wyzysk w myśl art. 388 k.c. Pozwana nie wskazała bowiem nawet, którą wskazaną w wyżej powołanym przepisie, w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia umowy, przesłankę spełniła, aby móc powoływać się na tę regulację. Wskazać należy, że art. 388 k.c. odnosi się do przypadków, w których okoliczności zawarcia umowy oraz jej treść muszą przemawiać za ujemną oceną moralną takiego sposobu kontraktowania, który wykracza poza akceptowalne i normalnie występujące ramy stosunków społeczno-gospodarczych. Wyzyskujący musi mieć świadomość położenia drugiej strony umowy i dążyć wobec tego do osiągnięcia korzyści jej kosztem. W niniejszej sprawie pozwana nie wykazała, aby w chwili zawarcia umowy znajdowała się w przymusowym położeniu, niedołęstwie, czy też cechowała się niedoświadczeniem, lub brakiem dostatecznego rozeznania, a tym bardziej że powódka miała tego świadomość.

Sąd nie podzielił też twierdzeń pozwanej, że doszło do naruszenia art. 36 c ustawy o kredycie konsumenckim. Pomiędzy kolejnymi umowami pożyczek minął bowiem dłuższy czas niż 120 dni, a kolejne pożyczki nie służyły spłacie poprzednich.

Z uwagi na powyższe, Sąd uznał, że strona powodowa wykazała zasadność swojego roszczenia, co do kwoty 3.878 zł z tytułu należności głównej, jak i naliczonych odsetek umownych za korzystanie z kapitału, a tym samym powództwo podlegało uwzględnieniu w tej części na podstawie art. 720 § 1 k.c. w zw. z art. 359 § 1, 2 i 2 ¹ k.c., a w pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo. Na zasądzoną kwotę składają się poszczególne, wymagalne i niezapłacone raty wynikające z harmonogramu spłaty (kapitałowo-odsetkowe).

O odsetkach od poszczególnych, zasądzonych rat orzeczono na podstawie art. 481 § 1, 2 i 2 ¹ k.c. w zw. z art. 482 k.c., mając na uwadze treść łączącej strony umowy.

Wskazać należy, że Sąd wobec regulacji art. 482 § 1 k.c., która w obecnym brzmieniu (i w brzmieniu z dnia zawarcia umowy), po uchyleniu § 2, stanowi, że od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy, zasądził odsetki umowne karne w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od poszczególnych rat i dat następujących po dniach ich wymagalności jedynie w zakresie kapitału pożyczki, z pominięciem części odsetkowej raty. Sąd miał przy tym również na uwadze treść art. 321 § 1 k.p.c. i fakt, że w dniu 18 czerwca 2022 roku wymagalne były raty (w części kapitałowej) w łącznej kwocie 935,68 zł.

Natomiast od części odsetkowej rat Sąd zasądził ustawowe odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa, a zatem od 9 września 2022 roku, zgodnie z art. 482 k.c. W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo.

Mając na uwadze, że nie doszło do skutecznego rozwiązania umowy, pozostałe raty pozwana ma obowiązek spłacać w ratach w datach ich wymagalności. Stąd Sąd nie znalazł podstaw, by rozkładać na raty dodatkowo kwotę zasądzoną od pozwanej tytułem już wymagalnych rat.

O kosztach procesu w punkcie 3 orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c, mając na uwadze, że strony utrzymały się ze swoim żądaniem po połowie. Na koszty powódki złożyły się: opłata sądowa od pozwu w wysokości 500 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego powódki w wysokości 1.800 zł zgodnie z § 2 ust 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Na koszty pozwanej złożyły się koszty zastępstwa procesowego pozwanej w wysokości 1.800 zł zgodnie z § 2 ust 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Sędzia Barbara Glenc - Poślednik