Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Małgorzata Skorupska-Rak
Protokolant:	sekretarz sądowy Bogusław Małańczuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 marca 2023 r. w G.

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko Gminie G.

o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa (art. 189 k.p.c.)

1.  ustala, że powódce M. K. przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

2.  wstrzymuje wykonanie postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 stycznia 2020 roku w sprawie II Co 2056/25 w przedmiocie nadzoru nad egzekucją z nieruchomości do czasu złożenia powódce przez Gminę G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 107 zł (sto siedem złotych i 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  odstępuje od obciążania pozwanej kosztami sądowymi.

Sędzia Małgorzata Skorupska-Rak

sygn. akt I C 1107/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 23 września 2022 roku powódka M. K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła przeciwko Gminie G. powództwo o ustalenie istnienia prawa do lokalu socjalnego przysługującego na podstawie art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego - w toczącym się postepowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach T. K. sygn. akt Km 1066/22 (działającego na podstawie postanowienia z dnia 14 stycznia 2020 roku Sądu Rejonowego w Gliwicach II Wydział Cywilny sygn. akt II Co 2056/15). Ponadto powódka domagała się zwolnienia w całości z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych oraz udzielenia zabezpieczenia powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego toczącego się przed organem egzekucyjnym Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach T. K. sygn. akt Km 1066/22 w całości na czas toczącego się postepowania.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że postanowieniem z dnia 14 stycznia 2020 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach II Wydział Cywilny sygn. akt II Co 2056/15 przysądził własność ograniczonego prawa rzeczowego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) o powierzchni 47,85 m ², dla którego Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) na rzecz R. K. (1), w konsekwencji postępowania egzekucyjnego dotyczącego dłużnika P. S.. W/w lokal jest obecnie zajmowany przez powódkę wobec czego Komornik Sądowy przy Sadzie Rejonowym w Gliwicach T. K. prowadzi postępowanie egzekucyjne sygn. akt Km 1066/22 celem opróżnienia lokalu.

Powódka pierwotnie mieszkała w lokalu położonym w G. przy ul. (...), a zajmowany aktualnie lokal należał do P. S.. M. K. została wprowadzona w błąd przez P. S. i T. S. w ten sposób, iż miała dokonać sprzedaży swojego lokalu i przekazać uzyskane pieniądze P. S., a ta zaś miała w zamian przenieść na powódkę własność lokalu, który obecnie powódka zajmuje.

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2022 roku udzielono zabezpieczenia roszczenia powódki M. K. poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach T. K. sygn. akt Km 1066/22 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

W odpowiedzi na pozew pozwana Gmina wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwana wskazała, że żądanie powódki nie może zostać uwzględnione z uwagi na to, że art. 14 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego może znaleźć zastosowanie jedynie wobec osób będących lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy. Zdaniem pozwanej powódka nie wykazała, aby bezpośrednio przed wydaniem postanowienia przysądzeniu własności, przysługiwał jej jakikolwiek tytuł prawny do korzystania z lokalu położonego przy ul. (...). Wskazała ponadto, że orzeczenie przez sąd o uprawnieniu do lokalu socjalnego może być wydane jedynie w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

Powódka M. K. zajmuje lokal przy ulicy (...) od lutego 2012 roku. Powódka pierwotnie mieszkała w lokalu położonym w G. przy ul. (...), a zajmowany aktualnie lokal należał do P. S.. Powódka umówiła się z P. S. i T. S. – matką P. S., że dokonają zamiany mieszkań. Do zamiany w rzeczywistości nigdy nie doszło, ponieważ P. S. i T. S. nie przekazały na rzecz M. K. prawa własności lokalu.

Uzgodnienia między powódką M. K., a P. i T. S. co do umowy zamiany lokali oraz dotyczące sprzedaży nieruchomości powódce, przekazania środków pieniężnych uzyskanych ze sprzedaży były działaniem nastawionym na wykorzystanie powódki, która żyła w przeświadczeniu, że zrealizuje uzgodniony zamiar zamiany mieszkań.

/pozew (k.3-7);zeznania powódki (k.54-54v), akta sprawy karnej III K 1228/15 (VI Ka 648/19)/

Powódkę i T. S. łączyła wieloletnia przyjaźń oraz idące za tym zaufanie. T. S. wielokrotnie pomagała M. K., gdyż powódka ze względu na swój wiek i zły stan zdrowia niejednokrotnie potrzebowała pomocy osób trzecich. Chcąc odwdzięczyć się za okazywaną pomoc powódka postanowiła pomóc P. S., córce T. S. w spłacie zobowiązań finansowych i zgodziła się na propozycję zamiany mieszkań i sprzedaży. Powódka 5 stycznia 2012 roku udzieliła P. S. notarialnego pełnomocnictwa do sprzedaży swojego mieszkania oraz ustanowienia na nim hipoteki umownej. Powódka była przekonana, że w zamian zostanie na nią przeniesiona własność mieszkania P. S. przy ulicy (...). Wcześniej powódka wzięła kredyt w wysokości 50.000 złotych, które to pieniądze przekazała T. S.. Początkowo powódka była przekonana, że mieszkanie znajdujące się na ulicy (...) stanowi jej własność. Powódka zaniepokojona faktem, iż rachunki za opłaty eksploatacyjne wskazywały jako właścicielkę mieszkania P. S. skontaktowała się z T. S., która poinformowała powódkę, że jest najemcą mieszkania. Jednocześnie powódka usłyszała od T. S. zapewnienie, że zwróci jej kwotę 79.000 złotych.

Powódka żyła w przeświadczeniu, potwierdzanym przez T. i P. S., że sama umowa sprzedaży lokalu jest zwykłą formalnością, tym bardziej, że P. S. nie żądała od powódki jakiegokolwiek ekwiwalentu pieniężnego za zajmowany przez powódkę, a zamieniony z P. S. lokal. Powódka przez okres 3 lat żyła w przekonaniu, że ma tytuł prawny do lokalu.

M. K. utraciła swoje mieszkanie oraz kwotę za jaką zostało ono sprzedane wobec przejęcia tej kwoty przez P. i T. S., a także nie uzyskała z tego tytułu w zamian prawa własności lokalu P. S..

/dowody: akta Sądu Rejonowego w Gliwicach, sygn. akt III K 1228/15; akta Sądu Okręgowego w Gliwicach, sygn. akt VI Ka 648/19; zeznania powódki (k.54-54v)

Wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2019 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III K 1228/15, Sąd Rejonowy w Gliwicach III Wydział Karny uznał oskarżone P. S. i T. S. za winne popełnienia przestępstw stypizowanych w art. 286 § 1 k.k. oraz art. 284 § 1 k.k., tj. odpowiednio przestępstwa oszustwa i przywłaszczenia oraz wymierzył oskarżonym kary łączne po jednym roku pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając wykonanie orzeczonej kary i ustalając okres próby na dwa lata. Nadto Sąd zobowiązał oskarżone do solidarnie do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej M. K. kwoty 131.000 zł

/dowód: akta Sądu Rejonowego w Gliwicach, sygn. akt III K 1228/15/

Wyrokiem z dnia 18 lutego 2020 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt VI Ka 648/19, Sąd Okręgowy w Gliwicach VI Wydział Karny Odwoławczy na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela publicznego i obrońcę oskarżonych zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 17 kwietnia 2019 roku, wydany w sprawie o sygn. akt III K 1228/15 w ten sposób, że uniewinnił oskarżone od popełnienia zarzucanego im czynu z art. 286 § 1 k.k.; uchylił wyrok w zakresie wymierzenia oskarżonym kary łącznej jednego roku pozbawienia wolności; ustalił, że za występek z art. 284 § 1 k.k. skazuje oskarżone na sześć miesięcy pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności i ustalił okres próby na dwa lata. Nadto Sąd drugiej instancji ustalił wysokość obowiązku naprawienia szkody na kwotę 78.744,52 zł.

/dowód: akta Sądu Okręgowego w Gliwicach, sygn. akt VI Ka 648/19/

Zgodnie z zawiadomieniem z dnia 26 lipca 2022 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach T. K. na wniosek wierzyciela R. K. (2) wszczął postępowanie egzekucyjne w oparciu o prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 stycznia 2020 roku, sygn. akt II Co 2056/15, które zgodnie z art. 999 k.p.c. stanowi tytuł do opróżnienia lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) oddanie wyżej wymienionego lokalu w posiadanie wierzyciela.

Postanowieniem z dnia 8 listopada 2022 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach T. K. w postępowaniu egzekucyjnym na prowadzonym na wniosek wierzyciela R. K. (2) zawiesił postępowanie na podstawie art. 35 ust. 4 pkt ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego.

/dowód: akta postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach Km 1066/22/

Powódka M. K. ma 67 lat. Od 30 lat jest rencistką oraz osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, co powoduje, że wymaga pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu. Powódka otrzymuje rentę w wysokości 1.674,19 złotych oraz dodatek pielęgnacyjny w kwocie 256,44 złotych. Powódka utrzymuje się ze skromnych świadczeń socjalnych, korzysta z pomocy społecznej, ponieważ jest schorowana oraz nie ma realnej możliwości zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych w innym lokalu. Na co dzień pomaga jej syn wraz z żoną oraz sąsiadka i przyjaciółka.

/dowody: orzeczenie lekarskie orzecznika ZUS z 24 października 2008 roku (k.10-11); decyzja z 1 marca 2022 roku o waloryzacji renty i ponownym obliczeniu wysokości świadczenia uzupełniającego wydana przez ZUS (k.12-13), oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania (k.14-18); zeznania świadka T. T. (k.53v); zeznania powódki (k.54-54v)/

Powódka w dalszym ciągu ponosi opłaty związane z zajmowanym lokalem z otrzymywanej renty, jednak nie ma środków finansowych na wynajem mieszkania na wolnym rynku. Powódka nie ma możliwości zamieszkania u swojego syna T. T., ponieważ jego możliwości mieszkaniowe nie pozwalają, aby w wynajmowanym przez niego mieszkaniu zajmowała jeszcze jedna osoba. Syn powódki mieszka wraz z żoną i 11- letnią córką w wynajmowanej kawalerce o powierzchni 32m ². Powódka w dalszym ciągu nie otrzymała kwoty zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach w sprawie VI Ka 648/19.

Obecnie w toku jest sprawa z powództwa P. S. o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu – roszczenie opiewa na kwotę ponad 75 tys. zł i w pierwszej instancji zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach na podstawie art. 5 k.c. Apelację od wyroku rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Katowicach.

/dowód: zeznania świadka T. T. (k.53v; zeznania powódki (k.54-54v. i nagranie rozprawy z dnia 10 lutego 2023 roku, czas nagrania 0:22:17) )/

Powyższy stan faktyczny został ustalony częściowo jako okoliczności bezsporne, natomiast w pozostałym zakresie sąd oparł się o wymienione powyżej dowody z dokumentów oraz zeznania powódki i świadka T. T.. Zarówno treść jak i autentyczność dokumentów zgromadzonych w materiale dowodowym nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie było również podstaw, aby podważać ich wiarygodność z urzędu. Za polegające na prawdzie sąd potraktował również twierdzenia świadka T. T. i powódki M. K. złożone w toku przesłuchania, gdyż zeznawali w sposób spontaniczny, logiczny i spójny ze zgromadzoną w aktach sprawy dokumentacją, opisując przebieg zdarzeń oraz własną sytuację materialną oraz rodzinną rzetelnie i zgodnie z rzeczywistością.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu.

Podstawą prawną powództwa w niniejszej sprawie była treść przepisu art. 189 k.p.c. w zw. z art. 14 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (dalej: u.o.p.l.).

W myśl art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Powódka, dla uwzględnienia powództwa, musiała zatem wykazać (art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.) istnienie danego prawa (tu prawa do lokalu socjalnego), jak również interesu prawnego w sądowym ustaleniu tegoż prawa.

Interes prawny powoda jest przesłanką materialnoprawną powództwa o ustalenie. Stwierdzenie jego braku może nastąpić dopiero na etapie merytorycznego rozpatrywania sprawy. Interes prawny musi istnieć obiektywnie, aby uzasadniać żądanie ustalenia prawa lub stosunku prawnego. Jego istnienia jednak nie można traktować jako jedynej przesłanki decydującej o uwzględnieniu powództwa o ustalenie. Jest on warunkiem umożliwiającym dalsze badanie w zakresie istnienia lub nieistnienia ustalanego prawa lub stosunku prawnego (por. wyrok SN z dnia 13 września 2007 r., III CSK 123/07, LEX nr 319237). Interes prawny musi istnieć w chwili orzekania (art. 316 § 1); por. wyrok SN z dnia 7 grudnia 2012 r., II CSK 143/12, LEX nr 1288628. Interes prawny jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych (por. T. Rowiński, Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971, s. 22; por. także E. Budna, Glosa do orzeczenia SN z dnia 19 kwietnia 1988 r., III CZP 26/88, OSP 1991, z. 1, s. 9 i n. oraz wyrok SA w Poznaniu z dnia 15 kwietnia 1999 r., I ACa 1046/98, OSA 1999, nr 11–12, poz. 49), a w przypadku ustalania praw czy stosunków prawnych występuje z reguły (ale nie tylko) wtedy, gdy istnieje niepewność tego prawa lub stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Niepewność może wynikać z wielu przyczyn. Niepewność może powstać wskutek naruszenia prawa. Przyczyną niepewności może być sama ewentualność powstania skutków naruszenia prawa, gdy istnieją czasowe ograniczenia dochodzenia roszczeń danego rodzaju. Powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest możliwe nie tylko wtedy, gdy interes prawny wynika z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda, ale także w sytuacji, gdy zmierza do zapobieżenia temu zagrożeniu (por. wyrok SN z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, OSNC-ZD 2010, nr B, poz. 47; wyrok SN z dnia 18 marca 2011 r., III CSK 127/10, OSNC-ZD 2012, nr A, poz. 17; wyrok SN z dnia 29 marca 2012 r., I CSK 325/11, LEX nr 1171285).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy niniejszej stwierdzić należy, że M. K. przysługuje interes prawny do żądania ustalenia uprawnienia do lokalu socjalnego na podstawie art. 189 k.p.c., albowiem na skutek sytuacji, w jakiej się znalazła, grozi jej przymusowe – w drodze postępowania egzekucyjnego - nakazanie opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego dotychczas zajmowanego. Powódka nie ma przy tym innej możliwości dla ochrony swoich praw, to znaczy nie przysługuje jej inna droga sądowa (inny rodzaj powództwa) dla uzyskania prawa do lokalu socjalnego; również Sąd w postępowaniu egzekucyjnym nie ma uprawnień do orzekania w przedmiocie prawa do lokalu socjalnego.

Odnośnie zasadności roszczenia wskazać należy na art. 999 § 1 k.p.c., zgodnie z którym prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności. Przepis art. 791 stosuje się odpowiednio.

Zgodnie zaś z art. 791 § 2 k.p.c. tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia upoważnia do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciw dłużnikowi, lecz także przeciwko jego domownikom, krewnym i innym osobom reprezentującym jego prawa. Nie wyłącza to jednak praw określonych przepisami o ochronie lokatorów oraz praw, które są skuteczne wobec wierzyciela ( art. 791 § 3 k.p.c. ). Jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela, komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności. Osoby, którym przysługuje - skuteczne wobec wierzyciela – prawo do władania nieruchomością, statkiem lub pomieszczeniem, są uprawnione do wytoczenia powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności ( art. 791 § 3 zd. 2 k.p.c. ). Ustawa nie określa natomiast, w jaki sposób mają być chronione prawa innych domowników (takich, którym nie przysługuje prawo skuteczne wobec wierzyciela), przy czym niewątpliwie chodzi o uprawnienie do uzyskania lokalu socjalnego. O uprawnieniu tym sąd orzeka w wyroku eksmisyjnym (art. 14 ust. 1 u.o.p.l.) - co w analizowanym przypadku nie ma zastosowania, albowiem opróżnienie lokalu przez powódkę zostało orzeczone na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności. Hipotetyczna możliwość uzyskania prawa do lokalu socjalnego, wynikająca ze spełnienia przesłanek, określonych w art. 14 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, nie mieści się w katalogu podstaw powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, zawartym w art. 840 § 1 k.p.c. Przepis art. 791 § 3 zd. 2 k.p.c. natomiast przyznaje prawo skorzystania z takiego powództwa jedynie osobom, którym przysługuje skuteczne wobec wierzyciela – prawo do władania nieruchomością, statkiem lub pomieszczeniem. Poza art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, możliwość orzeczenia przez sąd o uprawnieniu do lokalu socjalnego przewiduje również art. 35 ust. 2 tej ustawy. Stanowi on jednak, iż może to nastąpić wyłącznie na żądanie „osoby, o której mowa w ust. 1”, czyli osoby, która przed dniem wejścia w życie ustawy została objęta orzeczeniem sądowym, chociażby nieprawomocnym, nakazującym opróżnienie lokalu, lub ostateczną decyzją administracyjną, o której mowa w art. 34, a orzeczenie to lub decyzja nie zostały wykonane przed dniem wejścia w życie ustawy. Jest to zatem jedynie przepis przejściowy, mający umożliwić podważenie wykonalności orzeczeń o eksmisji, wydanych przed dniem wejścia w życie ustawy o ochronie praw lokatorów przez osoby, którym ustawa ta – w razie orzeczenia eksmisji - przyznała obligatoryjne prawo do lokalu socjalnego. Nie ulega wątpliwości, iż powódka w takiej sytuacji się nie znajduje. Tytułem do wydania nieruchomości jest bowiem postanowienie o przysądzeniu własności. W ocenie sądu, nie istnieją w niniejszej sprawie podstawy do zastosowania art. 35 u.o.p.l. wobec których prowadzona jest egzekucja na podstawie tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 791 § 2 k.p.c.

Podstawę ustalenia prawa do lokalu może być zatem tylko powództwo o ustalenie, co potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 grudnia 2017 r. III CZP 75/17 (OSNC 2018/9/87), zgodnie z którą dłużnik mający status lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego przeciwko któremu zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne o opróżnienie lokalu służącego zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego określonego w art. 999 § 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 maja 2012 r., może dochodzić ustalenia prawa do lokalu socjalnego na podstawie art. 189 k.p.c.

Powódka ma status lokatora. Wskazać należy co prawda, że powódka nigdy nie była właścicielem lokalu położonego w G. przy ul. (...), gdyż przeniesienie na jej rzecz prawa własności nigdy nie nastąpiło- a to z powodu przestępnych działań T. S. i P. S., potwierdzonych prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach sygn. akt III K 1228/15 oraz Sądu Okręgowego w Gliwicach sygn. akt VI Ka 648/19. Sąd uznał, że uprawnienia powódki do korzystania z niego wynikają ze stosunku użyczenia zawartego między powódką a P. S. (pierwotną właścicielkę lokalu), do którego ważności nie potrzeba zachowania formy pisemnej - wystarczy jedynie ustna forma zawarcia takiej umowy. Przemawia za tym fakt, że powódka została zameldowana w lokalu przez P. S., ponosiła opłaty za lokal i korzystała z lokalu w rozumieniu materialno-prawnym tak jak lokator, a to na podstawie oddania jej lokalu do swobodnego korzystania przez P. S.. Logiczne jest przy tym dla Sądu, że powódka czuła się osobą uprawnioną do korzystania z lokalu, skoro w zaufaniu do P. S. darowała jej własne mieszkanie i oczekiwała „tylko” na formalne przeniesienie własności mieszkania na jej rzecz.

Wobec powyższego uznać należało, że powódka używa lokalu przy Pogodnej 12/12 lokalu na podstawie innego tytułu prawnego niż własność, zatem jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów. Jak podaje się w orzecznictwie i literaturze przedmiotu: „Lokatorem w ujęciu art. 2 ust. 1 pkt 1 u.o.p.l. jest nie tylko były najemca, ale także osoba używająca lokalu na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Tak szeroka hipoteza tego przepisu daje podstawę do zaliczenia w poczet uprawnionych np. osoby zajmującej lokal na podstawie umowy użyczenia z konkubentem – członkiem spółdzielni mieszkaniowej – dysponującym spółdzielczym prawem do lokalu” (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 24.10.2002 r., I CKN 1074/00, LEX nr 74504). W realiach niniejszej sprawy trudno uznać, aby powódka nie dysponowała nigdy tytułem prawnym do lokalu, czy też objęła go samowolnie, zważywszy na fakt oddania jej lokalu do dyspozycji przez osobę, której przysługiwało prawo własności lokalu.

Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, dalej jako: u.o.p.l. nakłada na sąd obowiązek rozważenia z urzędu przesłanek uprawnienia osoby, która była lokatorem, do otrzymania lokalu socjalnego.

Jak wskazuje treść art. 14 ust. 3 ustawy sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania z lokalu oraz szczególną sytuację materialną i rodzinną lokatorów. Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec:

1) kobiety w ciąży,

2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573 i 1981) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej,

3) obłożnie chorego,

4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,

5) osoby posiadającej status bezrobotnego,

6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały

- chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie (art. 14 ust. 4 u.o.p.l.).

Powódka M. K. jest rencistką w podeszłym wieku, schorowaną, niezdolną do samodzielnego zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych, a nawet egzystencjonalnych co powoduje, że wymaga pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu. Powódka otrzymuje rentę w wysokości 1.674,19 złotych oraz dodatek pielęgnacyjny w kwocie 256,44 złotych. Okoliczności te stanowi dostateczny powód aby – w sytuacji zagrożenia eksmisją - przyznać jej ochronę w postaci prawa do lokalu socjalnego. Powódka nie dysponuje innym lokalem, w którym mogłyby zamieszkać, a także nie posiada zdolności majątkowych, które pozwoliłyby na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Szczególna, trudna sytuacja finansowa i życiowa powódki, przemawia za ustaleniem, że powódce przysługuje prawo do lokalu socjalnego, pomimo iż nie należy do katalogu osób wskazanych w art. 14 ust. 3 u.o.p.l. W sprawie nie występują również negatywne przesłanki wyłączające możliwość przyznania prawa do lokalu socjalnego dla powódki, a także przyznanie jej prawa do lokalu socjalnego czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Okoliczności niniejszej sprawy stanowią o uznaniu, iż orzeczenie o prawie do przyznania lokalu socjalnego nie pozostaje w sprzeczności z zasadą słuszności i poczuciem sprawiedliwości społecznej.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności, a także fakt dalszego zajmowania lokalu mieszkalnego nr (...) przy ulicy (...) Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Następstwem powyższego rozstrzygnięcia, w oparciu o art. art. 14 ust. 6 u.o.p.l. jest obligatoryjne wstrzymanie wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 stycznia 2020 roku w sprawie II Co 2056/15 w przedmiocie nadzoru nad egzekucją nieruchomości do czasu złożenia powódce przez Gminę G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego o czym orzeczono w punkcie 2.

O zwrocie kosztów procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od pozwanej, która przegrała niniejszy spór w całości, na rzecz powódki kwotę 107 zł, na którą składały się: opłata za czynności fachowego pełnomocnika powódki będącego adwokatem w stawce minimalnej (90 zł), stosownie do § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za adwokackie oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

O kosztach sądowych orzeczono w punkcie 4 zgodnie z art. 102 k.p.c., który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Na koszty te składały się opłata od pozwu, od uiszczenia której była zwolniona. Sąd uznał, że Gmina G. nie powinna zostać obciążona tymi kosztami, skoro to nie na skutek działania Gminy powstała sytuacja, w której powódka wymagała ochrony prawnej.

Sędzia Małgorzata Skorupska-Rak