Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2022 roku

Sąd Rejonowy w Gliwicach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący : asesor sądowy Monika Ochojska

Protokolant : Kinga Wasilewska

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2022 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.

przeciwko G. O.

o zapłatę:

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

asesor sądowy Monika Ochojska

sygn. akt I C 693/21 upr.

Uzasadnienie wyroku z dnia 18 stycznia 2022 roku

Pozwem złożonym do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie w dniu 26 stycznia 2021 roku w elektronicznym postępowaniu upominawczym powódka (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. wniosła o zasądzenie od pozwanej G. O. (wcześniej S.) kwoty 12.815,27 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty a także kwotę 505,70 zł bez odsetek oraz kwotę 397,80 zł bez odsetek. Nadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania w wysokości 188 zł oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie powódka podała, że roszczenie wynika z zawartej w dniu 5 sierpnia 2018 roku umowy pożyczki nr (...). Z uwagi na brak spłaty zobowiązania, powódka wypowiedziała przedmiotową umowę a wierzytelność stała się wymagalna w dniu 20 września 2020 roku wraz z odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Na wymagalne zadłużenie pozwanej składały się: kwota 12.815,27 zł tytułem kapitału głównego, odsetki umowne w wysokości 505,70 zł naliczone do dnia 19 września 2020 roku oraz odsetki z tytułu opóźnienia w kwocie 397,80 zł naliczone od dnia 20 września 2020 roku do dnia wniesienia pozwu.

Nakazem zapłaty z dnia 15 lutego 2021 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin - Zachód w Lublinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2021 roku postępowanie zostało umorzone wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu i utraty mocy nakazu zapłaty.

Powódka w dniu 8 lutego 2021 roku na podstawie art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c. wniosła pozew do tutejszego Sądu domagając się zasądzenia od pozwanej kwoty 13.718,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 12.815,27 zł liczonymi od dnia 26 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu. W całości została podtrzymana argumentacja pozwu złożonego w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Jedynie w zakresie odsetek karnych powódka wskazała, iż zostały one naliczone od 10 kwietnia 2020 roku do 24 stycznia 2021 roku w wysokości odsetek podwyższonych zgodnie z punktem 13 umowy pożyczki.

Nakazem zapłaty z dnia 26 sierpnia 2021 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 1432/21 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Gliwicach orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 13 września 2021 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu.

Pozwana zakwestionowała zawarcie umowy pożyczki przez siebie wskazując, iż nie mogła zawrzeć umowy pożyczki w formie elektronicznej, gdyż nie posiada komputera ani nie korzysta z bankowości elektronicznej w telefonie. Podniosła zarzut nieważności umowy i brak legitymacji biernej. Uzasadniając swoje stanowisko procesowe podała, że to córki korzystając ze swojego komputera wykorzystały dane pozwanej i mając dostęp do jej telefonu wysłały stosowne zgłoszenia. Jedna z córek ma stały dostęp do konta pozwanej, na którym to zrobiła stałe zlecenie, aby regularnie dochodziło do spłaty rat pożyczki. Pieniądze z pożyczki zostały przeznaczone bez wiedzy powódki na potrzeby córek i spłatę ich zobowiązań.

W piśmie z 10 listopada 2021 roku powódka wskazała, że umowa pożyczki została zawarta za pośrednictwem usług bankowości elektronicznej przy wykorzystaniu (...). Nadto z treści sprzeciwu wynika, że pozwana dobrowolnie udostępniła innej osobie dane pozwalające jej na zawieranie umów z powódką, a więc nie zachowała należytej staranności i to na niej ciąży ryzyko z tym związane. To pozwana jako strona umowy jest zobowiązana do zwrotu udostępnionej kwoty pożyczki wraz z odsetkami, a ewentualne roszczenie pozwanej wobec osoby, która posługiwała się jej danymi pozostaje bez znaczenia dla treści niniejszego stosunku prawnego.

Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 września 2008 roku została zawarta w zwykłej formie pisemnej umowa rachunku, umowa o kartę debetową, umowa o korzystanie z systemów bankowości elektronicznej dla klientów indywidualnych pomiędzy powódką (...) Bank (...) spółką akcyjną z siedzibą w K. a pozwaną G. S. (obecnie O.). W umowie został podany numer telefonu należący do pozwanej. Zgodnie z pkt I ust. 3 umowy, wyciągi do rachunku są udostępniane na bieżąco w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu bankowości internetowej (…). Identyfikator użytkownika, który otrzymała pozwana w systemie bankowości internetowej to (...). Według pkt III ust. 5 i ust. 7 umowy użytkownik i bank mogą za pomocą (...) (…) składać oświadczenia woli w postaci elektronicznej (…). W przypadku ujawnienia lub podejrzenia ujawnienia osobom trzecim danych wykorzystywanych do identyfikacji użytkownika i autoryzacji, użytkownik powinien natychmiast te dane zmienić lub dokonać blokady dostępu do systemów.

dowód: umowa z dnia 30 września 2008 roku (k. 69-70v),

Przy użyciu identyfikatora użytkownika pozwanej w dniu 4 sierpnia 2018 roku złożono wniosek o udzielenie kredytu detalicznego, o którym pozwana nic nie wiedziała. Wniosek został wysłany przez Internet, z komputera córki pozwanej J. C.. Dane do konta zostały udostępnione przez pozwaną ze względu na brak umiejętności praktycznych w obsłudze komputera i bankowości elektronicznej

dowód: wniosek o udzielenie kredytu detalicznego nr (...) wraz z formularzem informacyjnym (k.71-76v.), zeznania świadków: J. C., A. S. (1), I. D. (k. 79-80), przesłuchanie pozwanej (k. 81),

Dnia 5 sierpnia 2018 roku pomiędzy powódką reprezentowaną przez pracownika A. S. (2) a osobą posługującą się danymi pozwanej, w tym jej identyfikatorem użytkownika i hasłem została zawarta umowa pożyczki numer (...). Kwota pożyczki jaka miała zostać przekazana dla pozwanej wynosiła 14.978,60 zł (bez uwzględnienia prowizji 14.000 zł). Umowa miała obowiązywać od 5 sierpnia 2018 roku do 10 sierpnia 2026 roku ze zmiennym oprocentowaniem, odsetki łącznie wynosiły 6.111,67 zł a całkowity koszt pożyczki wyniósł 7.090,27 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zapłaty całkowitej kwoty w wysokości 21.090,27 zł, z rzeczywistą stopą oprocentowania 11,49%. Zgodnie z ust. 33. litera c. umowy powódka miała prawo wypowiedzieć umowę z 30-dniowym okresem wypowiedzenia, jeżeli pożyczkobiorca nie spłaca terminowo swoich zobowiązań wobec banku wynikających z umowy mimo uprzedniego wezwania go do zapłaty (…).

dowód: umowa pożyczki z dnia 5 sierpnia 2018 roku numer (...) (k. 26-31),

Umowa pożyczki została zawarta przez córkę pozwanej - J. C. działającą w porozumieniu z A. S. (1). J. C. dysponowała nazwą użytkownika oraz hasłem do konta bankowości elektronicznej pozwanej, a także jej dowodem osobistym, gdyż pomagała mamie załatwiać wszelkie sprawy urzędowe i najlepiej z całej rodziny znała się na obsłudze komputera. W momencie zawarcia umowy pożyczki powódka dysponowała numerem telefonu należącym do J. C.. Pod ten numer telefonu przychodziły kody autoryzacyjne w związku z udzieloną pożyczką.

dowód: zeznania J. C., częściowo zeznania A. S. (1), częściowo zeznania I. D. (k. 79-80),

W dniu 6 sierpnia 2018 roku na rachunek bankowy pozwanej została przekazana kwota 14.978,60 zł. Po przelaniu kwoty przez bank, J. C. ponownie wykorzystując dane do bankowości elektronicznej konta pozwanej, przelała kwotę pożyczki na swój rachunek bankowy. J. C. i A. S. (1) podzieliły się kwotą udzielonej pożyczki po połowie i ustaliły, że będą spłacały raty pożyczki po równo.

dowód: potwierdzenie przelewu bankowego (k. 32), zeznania J. C., częściowo zeznania A. S. (1), częściowo zeznania W. G., częściowo zeznania I. D. (k. 79-80),

Pozwana nigdy wcześniej nie brała żadnych pożyczek, kredytów. Nie korzysta z karty bankomatowej ani nie ma dostępu do swojego konta bankowego, gdyż nie zna się na obsłudze komputera. Ponadto nie posiada w domu komputera ani Internetu. Wszelkie podstawowe rachunki czasem pomaga jej opłacić mąż, a czasem córka J. C., która również pomaga jej załatwiać sprawy urzędowe.

dowód: zeznania świadków: J. C., A. S. (1), I. D., W. G. (k. 79-80), przesłuchanie pozwanej (k. 81),

Z tytułu spłaty umowy pożyczki od 10 września 2018 roku do 6 października 2020 roku na konto powódki zostało przekazana kwota 4.181,39 zł, która została rozliczona w następujący sposób: 2.163,33 zł tytułem spłaty kapitału głównego, 2.010,05 zł tytułem spłaty odsetek oraz 8,01 zł tytułem spłaty odsetek karnych.

dowód: rozliczenie kredytu (k.33),

W dniu 21 maja 2020 roku do pozwanej zostało wysłane pismo zawierające wezwanie do zapłaty kwoty 467,53 zł w terminie 14 dni od daty otrzymania tego pisma. Kwota ta stanowi wyliczenie stanu zaległości na dzień 14 maja 2020 roku. Pismo zawierało również informację o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Pismo to zostało doręczone na adres pozwanej w dniu 26 maja 2020 roku.

dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 21 maja 2020 wraz z wydrukiem z systemu śledzenia korespondencji (k. 34-36),

W dniu 18 sierpnia 2020 roku do pozwanej zostało wysłane pismo zawierające wypowiedzenie umowy pożyczki nr (...). Okres wypowiedzenia trwał 30 dni od dnia doręczenia tego pisma i w związku z tym pozwana została wezwana do zapłaty kwoty 13.237,86 zł. Pozwana otrzymała pismo w dniu 21 sierpnia 2020 roku. Dnia 21 października 2020 roku powódka wystosowała do pozwanej pismo, w którym zaproponowała umorzenie części zobowiązania do kwoty 1.922 zł i wezwała ją do zapłaty kwoty 11.533,74 zł do dnia 2 listopada 2020 roku.

dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 18 sierpnia 2020 wraz z wydrukiem z systemu śledzenia korespondencji (k.37-39), wezwanie do zapłaty z dnia 21 października 2020 wraz z wydrukiem z systemu śledzenia korespondencji (k.40),

Pozwana nie wiedziała o środkach pieniężnych, które wpłynęły na jej konto. Dowiedziała się o pożyczce dopiero wskutek wystosowanych wezwań do zapłaty. Była zszokowana faktem, że córki – J. C. oraz A. S. (1) posłużyły się jej danymi osobowymi, aby wziąć pożyczkę w Banku. Córki wykorzystały sytuację i ufność pozwanej, ponieważ znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej. Pozwana rozmawiała o tym z córkami, które wprost przyznały, że wzięły pożyczkę i próbowały się wytłumaczyć z zaistniałej sytuacji. Pozwana nie wyraziła zgody na zawarcie umowy pożyczki. Chociaż zdawała sobie sprawę, że zachowanie córek może wyczerpywać znamiona przestępstwa, to nie zgłosiła sprawy na Policję, nie chciała bowiem zaszkodzić córkom, myślała też, że zadłużenie zostanie spłacone.

dowód: częściowo zeznania świadka A. S. (1) (k.79-80), zeznania świadka J. C. (k.80), częściowo zeznania świadka I. D. (k.79), częściowo zeznania świadka W. G. (k.80-81), przesłuchanie pozwanej (k.81),

Pozwana od 15 sierpnia do 20 sierpnia 2018 roku przebywała w szpitalu ze względu na doznany zawał mięśnia sercowego. Następnie przebywała w szpitalu od stycznia do lutego 2019 roku, była w śpiączce farmakologicznej. Od czasu wybudzenia ze śpiączki pozwana wielu rzeczy nie pamięta.

dowód: dokumentacja medyczna (k. 85-99), zeznania świadka I. D. (k.79), zeznania świadka A. S. (1) (k.79-80), zeznania świadka J. C. (k.80), zeznania świadka W. G. (k.80-81), przesłuchanie pozwanej(k.81)

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie zgromadzonych dokumentów, których treść oraz autentyczność nie budziła wątpliwości stron a Sąd nie znalazł podstaw, by badać tę kwestię z urzędu. Sąd zobowiązał pełnomocnika pozwanej do nadesłania dokumentacji medycznej pozwanej, celem załączenia jej w poczet materiału dowodowego, bowiem zeznania osób przesłuchanych na rozprawie nie dawały jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, w jakim dokładnie okresie pozwana znajdowała się w śpiączce farmakologicznej, a znajomość tej okoliczności w ocenie Sądu stanowiła fakt istotny dla rozstrzygnięcia, który podlegał uwzględnieniu z urzędu.

W zakresie faktu zawarcia umowy pożyczki Sąd oparł się o zawnioskowane przez stronę pozwaną dowody z osobowych źródeł. W całości zostały poczynione ustalenia faktyczne na podstawie zeznań świadków J. C. i przesłuchania powódki, natomiast jako częściowo wiarygodne zostały ocenione zeznania świadków J. D., A. S. (1) i W. G.. W tym kontekście trzeba dodać, że na ocenę zeznań świadków i przesłuchania pozwanej nie bez znaczenia pozostawały bezpośrednie spostrzeżenia, jakie Sąd mógł poczynić w trakcie rozprawy, podczas przesłuchania wymienionych osób (nagranie z rozprawy).

Sąd w całości obdarzył walorem wiarygodności zeznania świadka J. C. , która zeznała, że pozwana nie miała wiedzy o zaciągniętej pożyczce, a dopiero w momencie otrzymania wezwań do zapłaty rozmawiała o tym z córkami i żądała wyjaśnień. Świadek dostarczyła niezwykle cennych informacji dotyczących okoliczności zawarcia umowy pożyczki. W jej wypowiedziach nie wystąpiła tendencja w kierunku konfabulacji lub zatajenia faktów. Podkreślenia wymaga to, że świadek będąc pouczona o możliwości odmowy odpowiedzi na zadane pytanie w związku z mogącymi wystąpić dla niej konsekwencjami karnymi wprost przyznała, że wraz z siostrą zaciągnęła pożyczkę posługując się danymi pozwanej.

Świadkowie I. D. i W. G. nie widzieli momentu zawarcia umowy pożyczki w formie elektronicznej, a wszelkie informacje uzyskały bezpośrednio od innych osób. Wobec tego Sąd do zeznań tych świadków podchodził z dużą dozą ostrożności, bowiem w znacznej mierze opierały się one na własnych przypuszczeniach tychże osób i zasłyszanej od innych osób oceny przebiegu sytuacji. Toteż, za prawdziwe Sąd uznał wyłącznie te zeznania, które korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym, a więc te, które potwierdzały następujące fakty: nieznajomość obsługi komputera, bankowości elektronicznej przez pozwaną i jej niechęć do zawierania wszelkiego typu pożyczek, zawarcie umowy pożyczki przez J. C. i A. S. (1), podział kwoty pożyczki, niepamięć pozwanej.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka A. S. (1) w części, w jakiej korespondują z zeznaniami pozostałych świadków i pozwanej, czyli faktu nieznajomości obsługi komputera przez pozwaną, celu, na jaki została wzięta pożyczka, otrzymanej kwoty pożyczki, uzgodnionego planu spłaty oraz niepamięci pozwanej w związku ze śpiączką. Sąd nie dał natomiast wiary świadkowi, w zakresie w jakim twierdziła, że nie zawarła umowy pożyczki wykorzystując dane pozwanej, a zrobiła to wyłącznie świadek J. C.. Wskazać trzeba, że z zeznań pozostałych świadków i przesłuchania pozwanej wynika że J. C. wraz z A. S. (1) posłużyła się danymi matki w celu uzyskania pożyczki. Za niewiarygodne uznano też zeznania, które wskazywały, że pozwana zgodziła się na zawarcie umowy pożyczki. Dokonując wnikliwej analizy zeznań świadka, należy wskazać, że były one labilne, chwiejne. Początkowo świadek twierdziła, że po otrzymaniu kwoty pożyczki wraz z J. C. namówiła pozwaną do udzielenia zgody na pożyczkę. Zaś w dalszej części zeznań świadek nie była pewna, czy zgoda pozwanej dotyczyła tej konkretnej kwoty pożyczki i czy zgoda ta w ogóle nastąpiła. Co więcej, świadek pod koniec swoich zeznań spontanicznie stwierdziła, że pozwana „od zawsze była przeciwnikiem brania pożyczek”. Ponadto z wiarygodnych zeznań J. C. wynika, że pozwana nie wiedziała o pożyczce, a dowiedziała się o niej dopiero w momencie wezwań do zapłaty. Podkreślić też należy, że nie sposób w ocenie Sądu uznać zachowania polegającego na poproszeniu córek o spłatę pożyczki (a tak opisywały zachowanie pozwanej pozostali świadkowie), jako udzielenie zgody na zawarcie pożyczki.

Sąd w pełni dał wiarę przesłuchaniu pozwanej i nie znalazł podstaw do tego, by ocenić jej przesłuchanie negatywnie. Pozwana oświadczyła, że nic nie wiedziała o umowie pożyczki, ale jednocześnie szczerze wskazała, że wie od córki A. S. (1) o tym, że ta pytała ją o jakiś kredyt. Jednakże pozwana sama potem stwierdziła, że nie pamięta takiej sytuacji z uwagi na luki pamięci, a jak wyżej wskazano zeznania świadka A. S. (1) zostały ocenione w tym aspekcie negatywnie. Na koniec pozwana spontanicznie podała, że po tym, jak zaczęły przychodzić wezwania do zapłaty, to córki wprost przyznały, że doszło do zawarcia pożyczki i próbowały się tłumaczyć. To, że pozwana gdy dowiedziała się o zawarciu umowy pożyczki z wykorzystaniem jej danych nie zawiadomiła Policji, a tylko poprosiła córki o jej spłatę, nie świadczy w żaden sposób o jej zgodzie na zawarcie pożyczki. Wszak przesłuchiwana przed sądem sama od siebie wskazywała, że córki wzięły pożyczkę i próbowały się jej z tego tłumaczyć, zaś nigdy jej zamiarem nie było potwierdzenie zawarcia umowy pożyczki. W ocenie sądu pozwana przekazała dane osobowe w pełni ufając, że córka J. C. będzie wykonywać operacje finansowe, tylko w ściśle określonym zakresie.

Dokonując końcowej oceny dowodów osobowych należy też dodać, że w relacji przesłuchiwanych osób pojawiły się drobne nieścisłości, które w ocenie Sądu były spowodowane upływem długim okresem czasu od zawarcia umowy pożyczki. W przypadku zaś przesłuchania pozwanej dochodzi przebyta przez nią choroba oraz okres pozostawania w śpiączce, co spowodowało luki w pamięci. Niezależnie od powyższego, z zeznań przesłuchanych w sprawie osób wynika spójny obraz zaistniałej sytuacji, w której pozwana, jako osoba, która nie potrafi obsługiwać komputera i nie zna się na bankowości elektronicznej, udostępniła swoje dane córce będąc przekonana, że dane te będą służyły wyłącznie załatwianiu podstawowych spraw finansowych, urzędowych. Wszystkie osoby przesłuchane na rozprawie zgodnie potwierdziły, że pozwana była wrogiem wszelkich kredytów i nigdy jej zamiarem nie było zaciąganie żadnej pożyczki. Ponadto, za wyjątkiem świadka A. S. (1), która twierdziła, że pożyczkę samodzielnie zawarła J. C., to pozostałe osoby przesłuchiwane zeznały, że umowę pożyczki zawarły wspólnie J. C. i A. S. (1), a nie pozwana.

Sąd zważył, co następuje:

powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na brak legitymacji procesowej biernej pozwanej G. O.. W ocenie Sądu materiał dowodowy sprawy nie dawał podstaw do przyjęcia, aby to pozwana złożyła oświadczenie woli, skutkujące zaciągnięciem przez nią pożyczki wobec powódki.

1.  Podstawa prawna roszczenia.

Przedmiotowe roszczenie powódka wywodziła z umowy pożyczki z dnia 5 sierpnia 2018 roku o nr (...) zawartej pomiędzy powódką, a pozwaną. Podstawę prawną żądania pozwu stanowiły też przepisy art. 720 k.c., art. 3 ust. 1 i 2 pkt 1 oraz art. 5 pkt 13 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2022.246 t.j.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Natomiast art. 720 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Podstawowym obowiązkiem pożyczkodawcy jest wydanie drugiej stronie przedmiotu pożyczki, natomiast obowiązkiem pożyczkobiorcy jest zwrot przedmiotu pożyczki w umówionym terminie. Według art. 5 pkt 13 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim przez umowę o kredyt konsumencki zawierany na odległość należy rozumieć umowę o kredyt konsumencki zawieraną z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, o której mowa w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225).

2.  Kwestia legitymacji biernej pozwanej i nieistnienia umowy w stosunku do pozwanej.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wskazała, iż w rzeczywistości to jej córki wykorzystując dane do logowania do systemu bankowości elektronicznej rachunku zawarły umowę pożyczki, z której powódka wywodzi swoje roszczenie. Odnosząc się do tej kwestii trzeba zaznaczyć, że legitymacja procesowa to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie, to znaczy, że osoba lub przedsiębiorstwo może występować w roli powoda lub pozwanego. Rozróżniana jest legitymacja procesowa czynna i bierna. Pierwsza dotyczy strony powodowej i oznacza uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu, druga dotyczy strony pozwanej i uzasadnia występowanie w procesie w charakterze pozwanego. Legitymacja materialna oznacza posiadanie przez dany podmiot prawa podmiotowego lub interesu prawnego mogącego podlegać ochronie na drodze sądowej. Natomiast legitymacja formalna oznacza uprawnienie do wytoczenia powództwa i popierania go w celu uzyskania ochrony praw podmiotowych własnych lub cudzych.

Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego doszedł do przekonania, iż zarzut ten zasługuje na uwzględnienie, pomimo tego, że powódka przedłożyła umowę pożyczki z załącznikami na których można dostrzec dane osobowe pozwanej. Tym niemniej, nie pomijając walorów dowodowych przedłożonych dokumentów, które miałyby świadczyć o złożeniu oświadczenia woli przez pozwaną, niebagatelne znaczenie okazały się mieć na tle okoliczności niniejszej sprawy dowody osobowe zawnioskowane przez pozwaną. Jak zostało wskazane w części dotyczącej stanu faktycznego, umowa została zawarta z wykorzystaniem systemu bankowości elektronicznej pozwanej przez córkę J. C., która wraz ze swoją siostrą A. S. (1), uzgodniła plan zawarcia umowy pożyczki na dane matki a następnie przelała pożyczoną kwotę na własny rachunek bankowy. Następnie J. C. i A. S. (1) podzieliły się uzyskaną kwotą i spłacały zadłużenie po połowie. Z uwagi na posiadanie wszelkich niezbędnych danych do złożenia wniosku o umowę i zawarcie jej na odległość (dane do systemu bankowości, podanie numeru J. C. do autoryzacji operacji bankowej) wszelkie czynności zmierzające do zawarcia tej umowy były wykonywanie poza domem G. O., bez jej obecności i zgody.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności. Przywołana norma prawna odnosi się jedynie do formy i sposobu złożenia oświadczenia woli w postaci elektronicznej. Oprócz tego, koniecznym elementem zawarcia umowy pożyczki jest złożenie samego oświadczenia woli według reguł z art. 60 k.c. Stosownie do art. 60 k.c. wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Takie oświadczenie woli osoby dokonującej czynności prawnej może zostać uzewnętrznione w sposób dowolny, aby tylko dotarło do adresata. Ujawnienie woli osoby dokonującej czynności prawnej może nastąpić także w sposób dorozumiany, przez jakiekolwiek zachowanie się, uzewnętrzniające tę wolę w sposób obiektywnie zrozumiały, które wyraża wolę wywołania skutków prawnych, objętych treścią czynności prawnej. Nie sposób jednak pominąć, że czynność mająca na celu uzewnętrznienie oświadczenia woli musi pochodzić bezpośrednio od osoby, która zamierza danej czynności prawnej dokonać. Osoba ta, musi mieć zatem świadomość jakiej czynności prawnej dokonuje, a co najistotniejsze, musi przejawiać zamiar dokonania tej czynności prawnej. Musi podjąć skonkretyzowane działanie, zmierzające do celu, jakim jest wstąpienie w dany stosunek prawny, zawarcie umowy określonej treści. (por. Wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z 26.11.2019 r. sygn. akt II Ca 798/19).

W niniejszej sprawie zabrakło wskazanych elementów oświadczenia woli, tj. nie zostało złożone jakiekolwiek oświadczenie o zawarciu umowy pożyczki bezpośrednio przez pozwaną oraz brak było po stronie pozwanej zamiaru zawarcia pożyczki. Umowa jako dwustronna czynność prawna wymaga złożenia przez obie strony zgodnych oświadczeń woli, a poczynione ustalenia faktyczne prowadzą do wniosku, że pozwana żadnego oświadczenia woli w kwestii zawarcia umowy pożyczki nigdy nie złożyła. Pozwana dobrowolnie udostępniła J. C. dane, ale nie jest tak, jak twierdzi powódka, iż nastąpiło to w celu zawarcia w jej imieniu wszelkiego rodzaju umów z powódką. Jak wykazało postępowanie dowodowe, pozwana uczyniła to, gdyż jako osoba nie znająca się na komputerze i bankowości elektronicznej potrzebowała pomocy w celu prowadzenia konta i załatwianiu spraw urzędowych, dotyczyło to transferu środków pieniężnych. Pozwana nie przejawiła woli i chęci do zawierania przez córkę umów pożyczki, a to J. C. w porozumieniu z A. S. (1) nie będąc do tego w żaden sposób uprawniona przez pozwaną, złożyła oświadczenie w imieniu pozwanej o zawarciu umowy pożyczki.

Podsumowując, pomimo, że dane pozwanej widniały na umowie pożyczki, to postępowanie dowodowe wykazało, iż nie złożyła ona oświadczenia woli o zawarcie umowy pożyczki stosownie do treści art. 60 k.c., co sprawia, że umowy pożyczki nie można uznać za wiążącą wobec pozwanej, a co za tym idzie pozwana nie jest zobowiązana do zapłaty spornej kwoty.

3.  Należyta staranność.

Sąd nie podziela stanowiska powódki, iż na kanwie niniejszej sprawy pozwana udostępniając dane do swojego konta bankowego nie zachowała należytej staranności w zabezpieczeniu konta przed nieuprawnionym dostępem osób trzecich, a zatem obciąża ją zachowanie córek polegające na zawarciu umowy pożyczki. Wprawdzie powódka nie załączyła regulaminów bankowości o których mowa w umowie z dnia 30 września 2008 roku i w odpowiedzi na sprzeciw, to jednak zgodnie z przepisem art. 44 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych użytkownik niezwłocznie powiadamia dostawcę o stwierdzonych nieautoryzowanych, niewykonanych lub nienależycie wykonanych transakcjach płatniczych. Zgodnie z art. 2 pkt 29 ustawy o usługach płatniczych transakcja płatnicza to zainicjowana przez płatnika lub odbiorcę wpłata, transfer lub wypłata środków pieniężnych. Z uwagi na przywołaną definicję, art. 44 ww. ustawy dotyczy wyłącznie transferów pieniężnych, nie odnosi się do zawierania dalszych umów z bankiem (np. zawarcia umowy pożyczki). Według ust. 7 umowy o korzystanie z systemów bankowości elektronicznej wynika, że w przypadku ujawnienia osobom trzecim danych wykorzystywanych do identyfikacji użytkownika i autoryzacji, użytkownik powinien natychmiast te dane zmienić lub dokonać blokady dostępu do systemów.

Postępowanie dowodowe wykazało, że córki pozwanej w jej imieniu złożyły oświadczenie o zawarciu umowy pożyczki nie będąc do tego uprawnione, a to nie stanowi transakcji płatniczej, która miałaby podlegać ocenie przez pryzmat ustawy o usługach płatniczych. Przedmiotem postępowania nie jest ewentualna odpowiedzialność deliktowa użytkownika bankowości elektronicznej (pozwanej) polegająca na niezachowaniu należytej staranności w dostępie do konta. Wobec tego argumenty powódki świadczące o winie pozwanej w ujawnieniu danych osobie trzeciej nie mogły mieć wpływu na rozstrzygnięcie.

4.  Zgoda pozwanej.

W kontekście zeznań pojawiła się wątpliwość co do zgody pozwanej, która z uwagi na stan zdrowia po zawarciu umowy (śpiączka farmakologiczna, przewlekła niewydolność serca) nie pamięta, czy wyraziła na związanie umową zgodę czy też nie. Okoliczność wyrażenia zgody nie została w żaden sposób udowodniona przez powódkę a w świetle zeznań świadków jawi się jako mało prawdopodobna. Pozwana sama przyznała, iż była zszokowana faktem zawarcia umowy pożyczki na jej dane, które udostępniła w zaufaniu córkom, by mogły one dokonywać podstawowych operacji bankowych z jej konta np. opłacać rachunki i załatwiać sprawy urzędowe.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd doszedł do przekonania, iż powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na brak legitymacji biernej pozwanej. Sąd ustalił bowiem, iż to J. C. w porozumieniu z A. S. (1) wykorzystały dostęp do danych bankowości elektronicznej zawarła umowę pożyczki na konto rachunku bankowego pozwanej natomiast pozwana w dobrej wierze udostępniając dane córkom w celu opłat i bieżących spraw życia codziennego o okolicznościach zawarcia tejże umowy nie wiedziała i nie wyrażała zgody.

Stąd też w punkcie 1 wyroku, Sąd oddalił powództwo.

5.  Rozważania, w przypadku uznania, że pozwana miała legitymację bierną.

Niezależnie od powyższych rozważań, w sytuacji gdyby uznać, iż po stronie pozwanej istniała bierna legitymacja procesowa, to w ocenie Sądu powództwo zasługiwałoby na uwzględnienie. Powódka wykazała roszczenie co do zasady, jak i wysokości oraz to, że środki pieniężne zostały przekazane na konto pozwanej. Przedłożona umowa pożyczki nie budzi wątpliwości sądu, co do jej formy i treści. Powódka dopełniła warunków określonych w art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe, poprzedzając wypowiedzenie umowy wezwaniem pozwanej do zapłaty oraz umożliwiając jej restrukturyzację zadłużenia. Zgodnie z art. 230 k.p.c., gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Podkreślić należy, że pozwana reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie zakwestionowała poszczególnych postanowień umowy pożyczki, wysokości roszczenia głównego, wysokości roszczenia odsetkowego ani skuteczności wypowiedzenia. Wobec tego, że pozwana nie ustosunkowała się do tychże okoliczności faktycznych, Sąd uznał te fakty za przyznane. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy postanowienia umowy pożyczki nie miały też charakteru abuzywnego i nie przekraczały maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów pożyczki. Powyższe rozważania z uwagi na wskazane uprzednio kwestie, nie mogły stanowić jednak podstawy do uwzględnienia roszczeń powódki ze względu na brak legitymacji biernej pozwanej.

6.  Koszty procesu

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. obciążając nimi powódkę, jako stronę przegrywającą proces w całości. Na koszty poniesione przez pozwaną składają się: wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 3.600 zł (obliczone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U z 2015 r. poz. 1804 ze zm) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

asesor sądowy Monika Ochojska