Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Małgorzata Skorupska-Rak
Protokolant:	sekretarz sądowy Bogusław Małańczuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 stycznia 2023 r. w G.

sprawy z powództwa D. G., T. G.

przeciwko (...) Bank S.A.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli i o zapłatę

1.  nakazuje pozwanemu (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. złożenie oświadczenia woli o następującej treści:

(...) Bank Spółka Akcyjna jako następca prawny banku (...) Spółki Akcyjnej w K. oświadcza, że T. G. oraz J. G. spłacili całość zobowiązania kredytowego udzielonego przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w K. zaciągniętego zgodnie z umową z 2004 roku na zakup samochodu marki (...), nr nadwozia (...), nr silnika (...), nr rejestracyjny (...) oraz wyrażam zgodę na wykreślenie (...) Spółki Akcyjnej w K. Oddział we W. z dowodu rejestracyjnego wobec wygaśnięcia zabezpieczenia ustanowionego zgodnie z art. 101 ust. 1 prawa bankowego, tym samym przenoszę na rzecz T. G. i spadkobierców J. G. własność przedmiotowego pojazdu”;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1.029 zł (jeden tysiąc dwadzieścia dziewięć złotych i 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sędzia Małgorzata Skorupska-Rak

Sygn. akt I C 611/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 stycznia 2022 roku powodowie T. G. i D. G. domagali się:

- nakazania pozwanemu (...) Bank S.A. – złożenia oświadczenia woli, którego treścią jest potwierdzenie dokonania spłaty zobowiązania kredytowego przez T. G. oraz jego ojca J. G. niezbędnego dla wykreślenia banku jako współwłaściciela pojazdu marki (...) o numerze rejestracyjnym (...) z dowodu rejestracyjnego pojazdu;

- zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów odszkodowania w wysokości 2.715 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy pojazdów mechanicznych;

- zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że na podstawie umowy z bankiem - którego następcą prawnym jest (...) Bank S.A - powód T. G. oraz jego ojciec J. G. zobowiązali się do spłaty w całości zobowiązania kredytowego w zamian za zabezpieczenie w postaci wpisania banku jako współwłaściciela pojazdu. J. G. zmarł 17 stycznia 2018 roku. Spadek po nim na mocy aktu oświadczenia dziedziczenia nabyła żona D. G.. Zobowiązanie kredytowe T. G. i J. G. zostało w całości spłacone, pomimo tego bank nie został wykreślony z dowodu rejestracyjnego pojazdu. Pomimo wniosku (...) Bank S.A. nie wydał im zaświadczenia o spłacie zadłużenia, w związku z czym nie mogli wykreślić banku z dowodu rejestracyjnego pojazdu. Powodowie regularnie opłacali składkę z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy pojazdów – od momentu śmierci J. G. składki te wynosiły łącznie 2.715 zł. Powodowie podali, że wartość przedmiotu sporu wynosi 8.715 zł.

W odpowiedzi na pozew (...) Bank S.A. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, jak również o zobowiązanie powodów do przedstawienia dokumentu, z którego wynikałoby że pozwany lub jego poprzednicy prawni zostali zarejestrowani jako współwłaściciele pojazdu i w jakich udziałach.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, że dla przerejestrowania pojazdu będącego przedmiotem współwłasności lub będącego przedmiotem przewłaszczenia na zabezpieczenie nie jest wymagana zgoda pozostałych współwłaścicieli. Powodowie powinni wystąpić na drogę administracyjną celem przerejestrowania pojazdu. Pozwany wskazał ponadto, że powodowie nie wykazali przesłanek odpowiedzialności deliktowej, w związku z czym roszczenie odszkodowawcze jest niezasadne – nie wykazano ani czynu zabronionego ani winy, ani także związku przyczynowo skutkowego między niezłożeniem przez pozwanego oświadczenia w szkodą. Wreszcie podniesiono, że opłacanie polisy nie stanowi szkody, a (...) Bank S.A. nie może ponosić odpowiedzialności za nieprzechowywanie dokumentacji kredytu udzielonego przez innych bank, skoro dokumentacja kredytowa przechowywana jest przez pięć lat od momentu zakończenia, spłacenia i rozliczenia operacji.

W replice na odpowiedź na pozew powodowie wskazali, że bank (...) S.A. w K. został wpisany do dowodu rejestracyjnego na podstawie złożonej do akt decyzji starosty (...). Adekwatny związek przyczynowo-skutkowy między brakiem złożenia przez bank oświadczenia a szkodą w postaci opłacania polisy OC wynika z faktu, że powodowie w 2018 roku mieli zamiar dokonać sprzedaży samochodu, co było niemożliwe z uwagi na wpis banku w dowodzie rejestracyjnym. Powodowie nie mogą również auta zezłomować.

Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2022 roku pełnomocnik pozwanego oświadczył, że pozwany nie kwestionuje następstwa prawnego po banku (...) S.A. w K..

Pismem z dnia 15 grudnia 2022 roku zmodyfikowali powództwo w ten sposób, że domagali się nakazania pozwanemu złożenia oświadczenia o treści: (...) Bank S.A. jako następcy prawnego banku (...) S.A. w K. oświadczam, iż T. G. oraz J. G. spłacili całość zobowiązania kredytowego udzielonego przez (...) SA w K. zaciągniętego zgodnie z umową w 2004 roku (brak danych umowy z uwagi na upływ czasu)na zakup samochodu marki (...), nr nadwozia (...), nr silnika (...), nr rejestracyjny (...) oraz wyrażam zgodę na wykreślenie (...) SA w K. z dowodu rejestracyjnego wobec wygaśnięcia zabezpieczenia ustanowionego zgodnie z art. 101 ust. 1 prawa bankowego, tym samym przenoszę na rzecz T. G. i J. G. własność przedmiotowego pojazdu”.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 lipca 2004 roku T. G. i J. G. kupili samochód osobowy marki H.. J. G. i T. G. zawarli z bankiem (...) S.A. w K. umowę kredytu na zakup samochodu. Zabezpieczeniem spłaty kredytu było przewłaszczenie samochodu na rzecz banku. Samochód został zarejestrowany w dniu 28 lipca 2004 roku przez Starostę (...), przy czym w dowodzie rejestracyjnym jako właściciele wskazani zostali T. G. i J. G. oraz (...) w K.. Numer rejestracyjny pojazdu to (...), nr nadwozia (...), nr silnika (...).

/dowody: faktura VAT k. 8, decyzja Starosty (...) k. 9, dowód rejestracyjny pojazdu k. 10-11, przesłuchanie powoda T. G. k. 84v. oraz nagranie audiovideo z dnia 13 grudnia 2022 roku, czas nagrania: 0:10:07/

Kredyt na zakup samochodu został spłacony terminowo – w okresie roku po dokonaniu zakupu samochodu. T. G. ani D. G. nie dostawali nigdy żadnych pism czy monitów ze strony banku z żądaniem zwrotu kredytu. T. G. ani J. G. nie poszli od razu do banku, żeby uzyskać zgodę na wykreślenie banku z dowodu rejestracyjnego pojazdu. Kiedy chcieli uzyskać zgodę banku na wykreślenie z dowodu rejestracyjnego pojazdu, bo skończyło się miejsce na pieczątki w dowodzie rejestracyjnym, to okazało się że bank już nie istnieje.

/dowody: przesłuchanie powoda T. G. k. 84v. oraz nagranie audiovideo z dnia 13 grudnia 2022 roku, czas nagrania: 0:18:22 oraz D. G. k. 85 i nagranie audiovideo z dnia 13 grudnia 2022 roku, czas nagrania 00:26:41/

Następcą prawnym banku (...) jest (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

okoliczność bezsporna;

W dniu 17 stycznia 2018 roku zmarł J. G.. Spadek po nim na mocy aktu poświadczenia dziedziczenia nabyła w całości żona D. G.. J. G. używał samochodu aż do chwili śmierci.

dowody: akt zgonu k. 12, akt poświadczenia dziedziczenia k. 13-15, przesłuchanie T. G. k. 84v. oraz nagranie audiovideo z dnia 13 grudnia 2022 roku, czas nagrania: 0:18:22;

Po śmierci J. G. T. G. i D. G. nadal opłacali składki obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów. Łącznie w okresie od 2 lipca 2018 roku uiścili składki z tytułu ubezpieczenia w kwocie 2.715 zł.

/okoliczność bezsporna a ponadto dowody: dowód wpłaty k. 16, informacje o ubezpieczeniu k. 20-23/

Po śmierci J. G. T. G. i D. G. chcieli zezłomować samochód, ale nie było to możliwe z uwagi na wpis prawa własności banku w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. T. G. i D. G. trzykrotnie udali się do placówki (...) Bank S.A. z prośbą o zgodę na wykreślenie banku z dowodu rejestracyjnego, ale byli odsyłani, nie przyniosło to rezultatu. T. G. próbował załatwić to również dzwoniąc na infolinię banku, ale również i te działania nie przyniosły rezultatu. T. G. dowiedział się jaki bank jest następcą banku (...) S.A. w W. dopiero po śmierci J. G.. Ostatecznie T. G. naprawił samochód i z niego korzysta.

/dowody: pisma do (...) Bank S.A. k. 18, 19, przesłuchanie powoda T. G. k. 84v. oraz nagranie audiovideo z dnia 13 grudnia 2022 roku, czas nagrania: 0:18:22 oraz D. G. k. 85 i nagranie audiovideo z dnia 13 grudnia 2022 roku, czas nagrania 00:26:41/

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie przedłożonych do sprawy dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony oraz na podstawie zeznań powodów, którzy odpowiadali w sposób szczery i spójny. W niniejszej sprawie ani powodowie ani pozwany nie dysponowali żadnymi dokumentami związanymi z zawartą umową kredytu na zakup samochodu. Sąd poczynił ustalenia związane z faktem jej zawarcia na podstawie przesłuchania powodów oraz w drodze domniemania faktycznego – o czym niżej, w uzasadnieniu prawnym.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie niesporne było, że (...) Bank S.A. z siedzibą w W. jest następcą prawnym (pod tytułem ogólnym) banku (...) S.A. Z tych względów nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut pozwanego, że nie może odpowiadać za działania tego banku. Do istoty sukcesji generalnej w przypadku spółek należy bowiem wstąpienie we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej.

Pozwany nie kwestionował również w zasadzie faktu zawarcia przez T. G. i J. G. z (...) S.A. umowy kredytu na zakup samochodu i zawarcia związanej z nią umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie. Trudność w postępowaniu powodował fakt, że ani powodowie ani pozwany nie dysponował tymi umowami (umową), natomiast Sąd uznał, że ich (jej) istnienie wyprowadzić można w drodze domniemania faktycznego ze złożonych przez powodów dokumentów oraz ich zeznań. Skoro bowiem w dowodzie rejestracyjnym pojazdu należącym do powodów jako właściciel wpisany został bank (...) S.A, a samochód był zakupiony jako nowy i rejestrowany po raz pierwszy, to wiązać się to musiało z zawartą umową kredytu i umową przewłaszczenia własności pojazdu na zabezpieczenie spłaty kredytu. Logiczne jest również, że skoro kredyt został w całości spłacony przez T. G. i J. G., to umowa ta nie została przekazana (...) Bank S.A. a cała dokumentacja z nią związana, jako niepotrzebna, uległa zniszczeniu.

Problematyczne było ustalenie skutków zawartej umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie. Zgodnie z przepisem art. 101 ust. 1 ustawy Prawo bankowe zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika lub osobę trzecią, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją, prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych. Przepis nie określa skutków spłaty zadłużenia, a umowa może być skonstruowana dwojako: „umowa może przewidywać przeniesienie własności rzeczy z warunkiem rozwiązującym bądź zawieszającym. W pierwszym przypadku zabezpieczenie wydaje się silniejsze, ponieważ prawo własności przechodzi na wierzyciela w momencie zawarcia umowy i trwa aż do spłaty zadłużenia. W drugim zaś przypadku prawo własności przechodzi na wierzyciela w momencie braku spłaty zobowiązania” (por. Komentarz do art. 101 Prawa bankowego [w:]A. Makos-Sitek., Prawo bankowe, Komentarz, LEX 2023). W niniejszej sprawie należało uznać, że umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie zawierała przeniesienie własności z warunkiem rozwiązującym, skoro bank został wpisany jako właściciel do dowodu rejestracyjnego.

Sąd uznał, że powodowie nie mogli uregulować stanu prawnego poprzez wystąpienie na drogę administracyjną czy sądowoadministracyjną. Powodowie tłumaczyli, że wykreślenie banku jako właściciela pojazdu jest im niezbędne, żeby pojazd zezłomować, co związane jest z jego wyrejestrowaniem. Postępowanie administracyjne mogłoby przynieść skutek tylko wtedy, gdyby decyzja Prezydenta Miasta G. – organu upoważnionego zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym – do wydawania decyzji w przedmiocie rejestracji pojazdów – była nieprawidłowa. Tymczasem zgodnie z przepisami art. 73 i 79 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022, poz. 988) zarówno rejestracji jak i wyrejestrowania pojazdu dokonuje ten organ na podstawie wniosku „właściciela pojazdu”. Literalne brzmienie tego przepisu wskazuje, że wniosek o wyrejestrowanie pojazdu złożyć powinny wszystkie osoby widniejące jako właściciel w dowodzie rejestracyjnym. Potwierdzenie tego znaleźć można w treści § 14 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 sierpnia 2022 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, wymagań dla tablic rejestracyjnych oraz wzorów innych dokumentów związanych z rejestracją pojazdów, zgodnie z którym, jeżeli pojazd jest przedmiotem współwłasności, wnioski, o których mowa w art. 73 ust. 1b i art. 74a ust. 1-5, 8, 9 i 12 ustawy, może złożyć albo dokonać ich zwrotu, o którym mowa w art. 74a ust. 13 ustawy, każdy ze współwłaścicieli po przedłożeniu pełnomocnictwa albo oświadczenia, że działa za zgodą większości współwłaścicieli. A contrario zatem pozostałe wnioski, w tym, wniosek o wyrejestrowanie pojazdu (art. 79) złożyć muszą wszyscy współwłaściciele łącznie. Konieczność wyrażenia zgody przez wszystkich właścicieli w przypadku dokonywania rejestracji, przerejestrowania lub wyrejestrowania pojazdu (lub ewentualnie pełnomocnictwa od pozostałych właścicieli) jest poza tym faktem powszechnie znanym. Uprzedzając zarzuty strony pozwanej wskazać należy, że nie wydaje się, żeby organ administracyjny władny był do rozstrzygania sporów o własność, czy stwierdzenia że własność wygasła na skutek spłaty zobowiązania kredytowego. Z tych względów Sąd uznał, że roszczenie to powinno zostać rozpoznane na drodze postępowania cywilnego, a powodowie mają interes w uzyskaniu orzeczenia.

Przechodząc do oceny żądania powodów, wskazać należy, że art. 64 Kodeksu cywilnego stanowi, iż prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. „Regulacja art. 64 pozwala na wywołanie skutków prawnych związanych z oświadczeniem woli, którego odmawia podmiot. (…) Orzeczenie stwierdzające obowiązek złożenia oświadczenia woli ma charakter konstytutywny (M. Safjan [w:] Kodeks cywilny, t. 1, red. K. Pietrzykowski, 2018, kom. do art. 64, nb 1). (…) dla czynności prawnych kreujących obowiązek złożenia oznaczonego oświadczenia woli podstawowe znaczenie ma umowa przedwstępna ( art. 389–390 ), ale w grę mogą wchodzić także inne umowy, np. umowa obligacyjna zobowiązująca do dokonania czynności rozporządzającej, w szczególności do przeniesienia własności ( art. 155–158 ), lub umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie (przewidująca obowiązek zwrotnego przeniesienia własności przedmiotu zabezpieczenia).

Sąd uznał, że w niniejszej sprawie (...) Bank S.A. w W. ma obowiązek do złożenia oświadczenia woli o następującej treści: (...) Bank S.A. jako następcy prawnego banku (...) S.A. w K. oświadczam, iż T. G. oraz J. G. spłacili całość zobowiązania kredytowego udzielonego przez (...) S.A. w K. zaciągniętego zgodnie z umową w 2004 roku (brak danych umowy z uwagi na upływ czasu) na zakup samochodu marki (...), nr nadwozia (...), nr silnika (...), nr rejestracyjny (...) oraz wyrażam zgodę na wykreślenie (...) S.A. w K. z dowodu rejestracyjnego wobec wygaśnięcia zabezpieczenia ustanowionego zgodnie z art. 101 ust. 1 prawa bankowego, tym samym przenoszę na rzecz T. G. i spadkobierców J. G. własność przedmiotowego pojazdu”.

Orzeczenie to zapadło na skutek uznania, że po pierwsze – T. G. i J. G. łączyła z (...) S.A. w K. umowa kredytu, po drugie – że w umowie tej zawarto postanowienie, którego skutkiem było przewłaszczenie samochodu na zabezpieczenie spłaty kredytu, po trzecie – że T. G. i J. G. zobowiązanie to spłacili, po czwarte – bank nie wydał im żadnego dokumentu, w którym stwierdzono by dokonanie spłaty kredytu i który umożliwiałby wykreślenie banku z dowodu rejestracyjnego na skutek stwierdzenia, że własność samochodu została przeniesiona z powrotem na J. G. i T. G. (lub ewentualnie, że prawo własności banku wygasło na skutek spłaty kredytu).

O ile przyznać należy, że T. G. i J. G. zaniedbali uzyskanie odpowiednich dokumentów z banku po spłacie zobowiązania kredytowego w całości, o tyle całkowicie niezrozumiałe jest działanie pozwanego, który przez kilka lat odmawiał powodom wydania jakiegokolwiek zaświadczenia, pozostawiając ich wnioski i prośby bez odpowiedzi. Zarówno T. G. i J. G. – jak i jego spadkobierczyni D. G., są osobami bez rozeznania prawnego, nie potrafili poradzić sobie w tej sytuacji, natomiast pozwany w sposób nieusprawiedliwiony zaniechał udzielenia im jakiejkolwiek odpowiedzi. Sąd uznał, że pozwany ma obowiązek złożenia oświadczenia woli, bo fakt spłaty zobowiązania kredytowego w całości rodzi po stronie banku obowiązek zwrotnego przeniesienia własności rzeczy przeniesionej na zabezpieczenie umowy kredytu, a ponadto brak takiego oświadczenia banku doprowadzi do patowej sytuacji, w której nie jest możliwe wyrejestrowanie pojazdu pomimo jego wyeksploatowania i potrzeby – ostatecznie – zezłomowania.

Sąd miał na uwadze, że część oświadczenia z punktu 1 wyroku, do słów „nr rejestracyjny (...)” stanowi jedynie oświadczenie wiedzy (a nie woli) pozwanego, jednakże tylko taka redakcja tego punktu orzeczenia (zgodnie z żądaniem powodów) pozwala na pełne zobrazowanie sytuacji i uzyskanie żądanego rezultatu tzn. wykreślenia (...) S.A. z dowodu rejestracyjnego pojazdu przez odpowiedniego starostę.

Wreszcie, Sąd dodał – w stosunku do żądania powodów – jedno słowo, uznając że prawidłowe jest określenie, że pozwany „przenosi na rzecz T. G. i spadkobierców J. G. własność przedmiotowego pojazdu”, skoro orzeczenie ma charakter konstytutywny, a J. G. zmarł w 2018 roku i nie może być podmiotem praw i obowiązków, a spadek po nim nabyła powódka D. G.. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 sierpnia 2022 roku, sygn. akt I AGa 167/21: „W sytuacji gdy przedmiotem żądania pozwu jest obowiązek złożenia oświadczenia woli stanowiącego składnik umowy to w pozwie winno być precyzyjnie określone jakiej treści oświadczenia powód oczekuje w taki sposób, żeby w oświadczeniu były zawarte essentialia negotii danej umowy (przy sprzedaży przedmiot i cena). Natomiast jeżeli pozew nie zawiera dostatecznie określonych tych elementów to oznacza, że występują w nim braki formalne (nie zawiera elementu z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.), co uzasadnia wdrożenie trybu z art. 130 § 1 k.p.c., a nie oddalenie powództwa. W razie potrzeby (m.in. w przypadku niedokładnego sformułowania żądania) w sprawie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli Sąd jest uprawniony do nadania temu oświadczeniu treści wynikającej z łączącego strony stosunku prawnego odpowiednio je modyfikując, byleby nie ingerować w merytoryczną treść żądania, tj. nie naruszać woli powoda wyrażonej wprost lub nawet dającej się wywieść z uzasadnienia żądania.” Sąd w niniejszej sprawie jedynie doprecyzował żądanie powodów.

Oddaleniu podlegało powództwo w pozostałym zakresie, to jest co do żądania odszkodowania. Sąd przyznał rację pozwanemu, że powodowie nie wykazali przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego. Po pierwsze T. G. i J. G. przez wiele lat nie interesowali się uregulowaniem stanu prawnego i doprowadzeniem do wykreślenia z dowodu rejestracyjnego pojazdu banku, a po drugie T. G. w toku rozprawy przyznał, że auto zostało naprawione i z niego korzysta. Sąd uznał, że w takiej sytuacji zapłacenie składki OC nie może być traktowane jako poniesienie szkody.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. rozdzielając je stosunkowo. Powodowie utrzymali się ze swoim żądaniem w 69% (6.000 zł/8715zł), co oznacza że powinni ponieść 31% kosztów procesu, na które składały się: opłata od pozwu: 500 zł, wynagrodzenie pełnomocników stron: po 1800 zł, łącznie: 4100 zł. 31% z 4100 zł to 1271 zł. Skoro powodowie ponieśli dotychczas koszty w wysokości 2300 zł (opłata od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika), to zasądzeniu na ich rzecz podlegała różnica, to jest 1029 zł.

Sędzia Małgorzata Skorupska-Rak