Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Gliwicach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSR Grzegorz Tyrka
Protokolant:	st. sekr. sądowy Beata Ulfig

po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2015 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy

z powództwa J. K., S. K., W. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o ekwiwalent pieniężny za bezpłatny węgiel

1.  umarza postępowanie z powództwa W. K.;

2.  oddala powództwa J. K. i S. K..

SSR Grzegorz Tyrka

VI P 35/15

UZASADNIENIE

Każdy z powodów J. Ś., M. M., F. M., J. W. (1), J. K., S. K., M. K., W. K., J. S., J. W. (2) domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. po 597,50 zł tytułem ekwiwalentu za bezpłatny węgiel za 2014 rok, z ustawowymi odsetkami od dnia 1 maja 2014 roku oraz poniesione koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że powodowie po przejściu na świadczenia emerytalne nabyli prawo do bezpłatnego węgla (deputatu węglowego) na podstawie § 10 Porozumienia z dnia 20 grudnia 2004 roku zawartego pomiędzy zarządem (...) Spółki Akcyjnej, a organizacjami związków zawodowych. Dnia 6 lutego 2014 roku zarząd pozwanej spółki i organizacje związków zawodowych zawarły porozumienie w trybie art. 9 ¹ k.p. w związku z trudną sytuacją ekonomiczną zakładu pracy, na podstawie którego zmniejszono wymiar bezpłatnego węgla przysługującego osobom niebędącym pracownikami o jedną tonę rocznie na okres dwóch lat. Powodowie podali, że z dniem 1 stycznia 2014 roku nabyli prawo do bezpłatnego węgla w pełnym wymiarze i postanowienia porozumienia z dnia 6 lutego 2014 roku nie mogą działać z mocą wsteczną.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 17 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach uwzględnił powództwa.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty wniosła pozwana zaskarżając go tylko wobec powodów J. K., S. K. i W. K.. Pozwana wniosła o oddalenie ich powództw i zasądzenie na swoją rzecz od w/w powodów poniesione koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że powodowie J. K., S. K., W. K. nie są uprawnieni do deputatu węglowego za 2014 rok. Nadto wbrew ciążącemu na nich obowiązku nie złożyli oni do dnia 31 grudnia 2013 roku deklaracji co do sposobu realizacji deputatu węglowego.

Pismem z dnia 2 marca 2015 roku pozwana podniosła, że powód W. K. zatrudniony był u niej jedynie przez okres 19 miesięcy. Tymczasem z treści § 18 punkt 1.1 Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Węglowego z dnia 1 lutego 1980 roku – obowiązującego w chwili ustania stosunku pracy powoda – wynikało, że deputat węglowy przysługuje byłym pracownikom pod warunkiem przepracowania co najmniej 10 lat w zakładach górniczych.

Na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2015 roku powód W. K. cofnął pozew i wniósł o nieobciążanie go kosztami postępowania. Pozwana wyraziła zgodę na cofnięcie pozwu.

W toku rozprawy z dnia 2 kwietnia 2015 roku powodowie J. K. i S. K. podali, że pobrali deputat węglowy w emeryturze wypłaconej przez ZUS za 2014 rok. Mimo tego podtrzymali żądania wskazując, że porozumienie z dnia 20 grudnia 2004 roku, a ustawa z dnia 7 września 2007 roku o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 (Dz.U. z 2007 roku, Nr 192, poz. 1379 ze zm.), to dwa równoległe akty normatywne. Podano, że oboje powodowie przeszli na emeryturę z KWK (...) w latach 80-tych ubiegłego stulecia. Uprawnienia powodowie upatrywali w paragrafie 3 ustęp 4 punkt 1 załącznika Nr 14 do Porozumienia z dnia 20 grudnia 2004 roku. Z ostrożności procesowej powodowie wnieśli o nieobciążanie ich kosztami postępowania mając na uwadze ich zaawansowany wiek.

Natomiast pozwana wniosła o oddalenie powództwa J. K. i S. K., jednocześnie rezygnując z kosztów zastępstwa procesowego. Na uzasadnienie podano, że na mocy ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 powodowie mają prawo albo do świadczenia pieniężnego wypłacanego przez ZUS, albo do świadczenia w naturze wydawanego przez pozwaną. W ocenie pozwanej skorzystanie z jednej możliwości wyłącza drugą, i jest to decyzja jednorazowa. Pozwana dodała, że ekwiwalent pieniężny wypłacany na podstawie ustawy jest świadczeniem innym niż ekwiwalent wypłacany na podstawie porozumienia. Nadto ekwiwalent wypłacany przez organ rentowy nie ma wpływu na wysokość otrzymywanego świadczenia emerytalnego.

Bezspornym w sprawie były następujące okoliczności:

Powodowie J. K. i S. K. są byłymi pracownikami KWK (...) w G.. Ich stosunki pracy ustały w latach 80-tych ubiegłego wieku w związku z nabyciem uprawnień emerytalnych. Oboje są uprawnieni do bezpłatnego węgla, a ich uprawnienie w 2014 roku zostało zrealizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenia powodów nie zasługują na uwzględnienie.

I

Na wstępie należy wskazać, że z dniem 1 lutego 2003 roku (...) Spółka Akcyjna w K. na podstawie art. 23 ¹ k.p. przejęła pracowników (...) Spółki Akcyjnej w G. ( (...) S.A.), w skład której wchodziła między innymi zlikwidowana Kopalnia (...).

Zgodnie z § 36 ust. 1 (...) byłym pracownikom kopalń – emerytom, rencistom,[…] przysługuje deputat węglowy – wg załącznika nr 23.

Zgodnie z załącznikiem nr 23 uprawnienia do bezpłatnego węgla w naturze przysługują emerytom i rencistom w wymiarze: 3 ton rocznie (byłym pracownikom zakładów górniczych, których zobowiązania przejęła (...) S.A., o ile pracownicy ci przeszli na emeryturę lub rentę po dacie wejścia w życie w tych zakładach zakładowej umowy zbiorowej opartej na układzie zbiorowym pracy z dnia 21 grudnia 1991 roku) lub 2,5 ton rocznie (pozostałym byłym pracownikom zakładów górniczych, których zobowiązania przejęła (...) S.A., jeżeli uprawnienia przyznano im na podstawie układu zbiorowego pracy z dnia 1 lutego 1980 roku). Na wniosek osoby uprawnionej (...) S.A. wypłacała ekwiwalent pieniężny według ceny węgla deputatowego obowiązującej w dniu realizacji świadczenia. (...) dla (...) S.A. nie wskazuje terminu spełnienia świadczenia w postaci bezpłatnego węgla dla emerytów i rencistów.

Pozwana nie rozwiązała (...); natomiast wprowadziła w życie porozumienie zawarte w dniu 20 grudnia 2004 roku pomiędzy zarządem (...) S.A. a organizacjami związków zawodowych (Porozumienie z dnia 20 grudnia 2004 roku), bowiem nie doszło do zawarcia nowego układu zbiorowego pracy.

Uprawnienia emerytów i rencistów (oraz innych osób niebędących pracownikami) przewidziane w (...) wygasły, jednakże zastosowanie mają postanowienia Porozumienia z dnia 20 grudnia 2004 roku, które weszło w życie z dniem 1 stycznia 2005 roku. Powyższa kwestia nie była sporna w niniejszej sprawie.

Zgodnie z § 10 Porozumienia z dnia 20 grudnia 2004 roku, emerytom, rencistom i innym uprawnionym osobom przysługuje bezpłatny węgiel według zasad określonych w załączniku Nr 14 do Porozumienia.

Zgodnie z postanowieniami załącznika Nr 14 do Porozumienia, prawo do bezpłatnego węgla dla emerytów, rencistów i innych uprawnionych realizowane jest w ekwiwalencie pieniężnym; natomiast prawo to na wniosek uprawnionego może zostać zrealizowane w naturze (§ 1.2 i § 2). Bezpłatny węgiel w wymiarze wynikającym z nabytego uprawnienia przysługuje byłym pracownikom którzy do dnia wejścia w życie załącznika korzystali z uprawnienia do bezpłatnego węgla przysługującego zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi przed dniem wejścia w życie załącznika (§ 3.4.1).

Zgodnie z § 7 pkt 1 i 2 załącznika Nr 14 do Porozumienia przepisów niniejszego załącznika nie stosuje się do uprawnionych (emerytów, rencistów i innych osób), których prawo do bezpłatnego węgla realizowane jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 września 2007 roku o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 (Dz.U.2007.192.1379 ze zm.) ze środków budżetu państwa. Prawo do bezpłatnego węgla dla uprawnionych węgla dla uprawnionych nie ulega zmianie.

II

Zgodnie z art. 1 punkt 3 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 ustawa określa między innymi zasady wypłacania ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla, zwanego dalej „ekwiwalentem pieniężnym”, rent wyrównawczych, wydawania bezpłatnego węgla w naturze, a także wypłaty zaległych wynagrodzeń.

Zgodnie z art. 12 ustęp 1 ustawy byłemu pracownikowi kopalni postawionej w stan likwidacji przed dniem 1 stycznia 2007 roku, uprawnionemu do bezpłatnego węgla, który uzyskał emeryturę lub rentę przed tym dniem, jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, oprócz emerytury lub renty, ekwiwalent pieniężny.

Na mocy natomiast art. 13 ustęp 1 punkt 3 ustawy przedsiębiorstwo górnicze wydaje bezpłatny węgiel w naturze, który jest finansowany z dotacji budżetowej, uprawnionemu do jego otrzymania pracownikowi kopalni postawionej w stan likwidacji przed dniem 1 stycznia 2007 roku, której składniki majątkowe zostały wniesione do spółki, o której mowa w art. 9 ustęp 1, który uzyska emeryturę lub rentę przed dniem 1 stycznia 2016 roku.

Ilość pobieranego bezpłatnego węgla w naturze nie może być wyższa niż 3 Mg węgla kamiennego rocznie (art. 13 ustęp 2 ustawy).

Należy zauważyć, że byłym pracownikom kopalń, które uległy likwidacji w relewantnym czasie, przysługuje prawo dochodzenia uprawnień do bezpłatnego węgla w dwojaki sposób. Uprawniony pracownik może albo dochodzić od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wypłaty ekwiwalentu pieniężnego, albo od danego przedsiębiorstwa górniczego może żądać wydania bezpłatnego węgla w naturze. Niedopuszczalne jest natomiast dochodzenie ekwiwalentu pieniężnego od przedsiębiorstwa górniczego. Pracownik realizujący prawo do bezpłatnego węgla w naturze może jednak zwrócić się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wypłatę ekwiwalentu, jeżeli złoży byłemu pracodawcy pisemne oświadczenie o rezygnacji z uprawnienia do pobierania węgla deputatowego w naturze (zob. art. 12 ustęp 3 ustawy).

W konsekwencji uprawnienie do bezpłatnego węgla realizowane w ramach ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 wyklucza możliwość jego jednoczesnej realizacji na mocy postanowień układów zbiorowych pracy czy porozumień zbiorowych.

W niniejszej sprawie na uwagę zasługuje okoliczność, że uprawnienie powodów z tytułu bezpłatnego węgla za 2014 rok zostało zrealizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Tym samym skoro uprawnienie do bezpłatnego węgla nie może być realizowane dwutorowo, to jest z mocy ustawy i porozumienia zbiorowego, to powództwa jako nieuzasadnione podlegały oddaleniu.

Na marginesie należy wskazać, że zgodnie z art. 9 ¹ § 1 k.p. jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być zawarte porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy; nie dotyczy to przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych.

W trybie powyższego porozumienia nie jest możliwe zawieszenie przepisów o charakterze ustawowym i wykonawczym (Kodeksu pracy, innych ustaw określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców oraz wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych). Oznacza to, że pomimo zawieszenia Porozumienia z dnia 20 grudnia 2004 roku (a tym samym §7 załącznika nr 14 ) na sferę uprawnień powodów ma wpływ ustawa o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015.

W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji wyroku.

SSR Grzegorz Tyrka